1. تاریخ یعقوبی نقل می كند كه از حسین بن علی علیهما السلام سؤال كردند كه كلمه ای كه
خودش از رسول اكرم صلی الله علیه و آله شنیده نقل كند. فرمود: از رسول خدا شنیدم:
اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ
مَعالِیَ الْاُمورِ وَ یُبْغِضُ سَفْسافَها. (هرچند این كلمه از رسول اكرم است اما چون از غیر
حسین بن علی علیه السلام تاكنون نقل نشده، به نام آن حضرت نقل كردیم. ) این جمله را
سفینة البحار نیز از رسول خدا نقل می كند.
در المنجد می گوید:
«اَلسَّفْسافُ: اَلرَّدیُّ مِنْ كُلِّ شَیْ ءٍ، یُقالُ: فُلانٌ سَفْسافُ الْكَلامِ اَیْ لَیْسَ
لِكَلامِهِ مَعنی. اَلْاَمْرُ الْحَقیرُ» [1].
2. ایضاً امام فرمود:
«اَلنّاسُ عَبیدُ الدُّنْیا وَ الدّینُ لَعقٌ عَلی اَلْسِنَتِهِمْ فَاِذا مُحِّصُوا بِالْبَلاءِ قَلَّ
الدَّیّانونَ» [2].
المنجد:
«اَللَّعْقَةُ: ما تَأْخُذُهُ فِی الْمِلْعَقَةِ اَوْ بِاِصْبَعِكَ. اَلْقَلیلُ مِمّا یُلْعَقُ» [3].
این جمله ی امام، مخصوصاً كلمه ی «عبید» می رساند عزت نفس امام و تحقیر بندگی و
بندگان دنیا را.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج17، ص: 663
3. نظیر این جمله است جمله ی معروف و منقول در الانوار البهیّة صفحه ی 45:
وَ فی
وَصِیَّةِ موسَی بْنِ جَعْفَرٍ علیهما السلام لِهِشامٍ قالَ: وَ قالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلیٍّ عَلَیْهِمَا السَّلامُ: اِنَّ جَمیعَ ما طَلَعَتْ
عَلَیْهِ الشَّمْسُ فی مَشارِقِ الْاَرْضِ وَ مَغارِبِها، بَحْرِها وَ بَرِّها، وَ سَهْلِها وَ جَبَلِها عِنْدَ وَلیٍّ مِنْ اَوْلِیاءِ اللّهِ
وَ اَهْلِ الْمَعْرِفَةِ بِحَقِّ اللّهِ كَفَیْ ءِ الظِّلال. ثُمَّ قال: أَ لا حُرٌّ یَدَعُ هذِهِ اللُّماظَةَ [4]لاَهْلِها (یعنی الدُّنیا) لَیْسَ لاَنْفُسِكُمْ ثَمَنٌ اِلاَّ الْجَنَّةُ فَلا تَبیعوها بِغَیْرِها. فَاِنَّهُ مَنْ رَضِیَ مِنَ اللّهِ بِالدُّنْیا فَقَدْ رَضِیَ بِالْخَسیسِ. .
از این سه جمله كه نقل شد فهمیده می شود كه اولاً روح حسین روح خاصی است
كه به دَنی و پست تن نمی دهد، طالب معالی الامور است (جمله ی اول) . و معلوم می شود
هر هدف مادی و دنیایی را كه در نهایت امر منتهی به رضای خدا یعنی هدف كلّ
آفرینش نباشد و بخواهد از هدف كل آفرینش جدا كند، آن را پست و حقیر می داند، نه
اینكه مثل ناپلئون بگوید: فرانسه برای من كوچك است، روسیه را هم می خواهم
ضمیمه كنم؛ یا مثل اسكندر بگوید: یونان برایم كوچك است، ایران را هم می خواهم
ضمیمه كنم (جمله ی سوم) . و معلوم می شود تمام مردمی كه خود را بسته اند به مقامات
دنیوی، به ثروت دنیوی، و به خاطر این مقامات و ثروتها خود را پست می كنند، در نظر
حسین علیه السلام بسیار حقیر و پست می باشند (جمله ی دوم) .
از اینجا مفتاح شخصیت حسینی، حماسه ی حسینی (كه در ورقه ها و یادداشتهای
«حماسه ی حسینی» اشاره شده است) معلوم می شود.
4.
بلاغة الحسین: دِراسَةُ الْعِلْمِ لِقاحُ الْمَعْرِفَةِ، وَ طولُ التَّجاربِ زِیادَةٌ فِی الْعَقْلِ [5].
لَوْ تَرَكُوا الْجِهادَ لَأَتاهُمُ الْعَذابُ [6].
لا یَأْمَنُ اِلاّ مَنْ خافَ اللّهَ [7].
اَلْقُدْرَةُ تُذْهِبُ الْحَفیظَةَ [8].
مِنَ الْبَلاءِ عَلی هذِهِ الْاُمَّةِ اَنّا اِذا دَعَوْناهُمْ لَمْ یُجیبونا، وَ اِذا تَرَكْناهُمْ لَمْ یَهْتَدُوا
مجموعه آثار شهید مطهری . ج17، ص: 664
بِغَیْرِنا [9].
[1] . [سفساف به هر چیز پست یا قسمت پست هر چیز گویند. گویند: فلانی سفساف الكلام است یعنی سخنش بی معنی است. و نیز به كار كوچك گفته می شود. ]
[2] . تحف العقول، ص 245. [مردم بنده ی دنیایند و دین لقمه ی كوچكی است سر زبانشان، و چون به بلا آزمایش شوند دینداران اندكند. ]
[3] . [لَعْقه مقدار خوراكی است كه با قاشق یا انگشتت برمی گیری. لقمه ی اندك. ]
[4] . اللُّماظة كنمامة، آنچه بماند از طعام در گوشه های دهان. (الأنوار البهیّة)
[5] . [مذاكره ی علمی موجب رشد معرفت است، و تجربه های زیاد موجب افزونی خرد است. ]
[6] . [اگر جهاد را ترك كنند عذاب به سراغشان آید. ]
[7] . [ایمن نیست مگر آن كس كه از خدا بترسد. ]
[8] . [قدرت، خود پاییدن را از بین می برد و آدمی را بی باك می سازد. ]
[9] . [از بلاهای این امت آن است كه وقتی آنان را بخوانیم اجابت نكنند، و چون رهایشان سازیم به دست غیر ما هدایت نیابند. ]