ص 224: و تسدید العطف الانسانی منا فرض من اقدس الفروض علی الناظرین
فی سیر الغابرین
[1](فلسفه ی عزاداری سید الشهداء و پاداشی كه باید تاریخ بدهد) لأن
العطف الانسانی هو كل مایملك التاریخ من جزاءٍ و هو الثروة الوحیدة التی یحتفظ بها
الخلود
[2](فلسفه ی تذكر سید الشهداء از یك جنبه مربوط به ماست كه از یك
سرچشمه ی فیض استفاده می كنیم، از طرف دیگر تقدیری از شهدا و شهادت است، و از
طرف دیگر یك فریضه ی تاریخی و یك وظیفه ی اجتماعی در برابر اجتماع است) . . .
منفعت فردی عامل تنازع و تضارب و قبض و استخدام اجتماع است، و حس
منفعت عمومی و به عبارت دیگر اصول عالی اخلاقی انسانی عامل حفظ و تعاون و
افاضه و اعانه است. پس اصحاب خیر عموم، خُدّام واقعی اصول و نوامیس اجتماعند
و از همین جهت است كه اجتماع از آنها تقدیر می كند.
[1] . [و اقامه و تحریك عواطف انسانی از سوی ما یكی از مقدس ترین واجباتی است كه بر ناظران در سیره ی
گذشتگان واجب گشته است. ]
[2] . [زیرا عواطف انسانی تمام پاداشی است كه تاریخ می تواند به كسی بدهد، و آن تنها ثروتی است كه
جاودانگی با آن محفوظ می ماند. ]