امام حسین به مروان حكم در مدینه فرمود: «وَ عَلَی الْاِسْلامِ السَّلامُ اِذْ قَدْ بُلِیَتِ الْاُمَّةُ بِراعٍ مِثْلِ یَزیدَ» . راجع به كلمه ی «مثل یزید» باید تأمل كرد كه چه خصوصیتی در یزید بود كه حتی در معاویه نبود؟ این جهت را تا اندازه ای قبلاً گفتیم. دیگر اینكه دو مقدمه باید اینجا اضافه كنیم: یكی اینكه نباید گمان كرد كه معاویه و یزید آن طور كه بودند و در این زمانها كاملاً شناخته شده اند، در آن زمان هم كاملاً شناخته شده بودند (همچنان كه در عصر ما بعضی از جنایتكاران گذشته، از قدّیسین می باشند چون كسی آنها را نشناسانده است مثل شاه عباس صفوی) . با نبودن وسایل و ارتباطات در آن روز، امام حسین كاملاً یزید را می شناخت اما عموم مردم كما هو حقّه آگاه نبودند.

لهذا عبد الله بن حنظله ی غسیل الملائكه بعد از آنكه یك سفر با وفدی به شام رفت، عقیده اش علیه یزید آن قدر تحریك شد كه گفت: ترسیدیم در شام از آسمان سنگبارانشویم، و بعد هم با هشت پسر خود در راه مبارزه با یزید خود را به كشتن داد. پس امام حسین در خشت خام می دید آنچه را كه دیگران در آینه نمی دیدند.

مقدمه ی دوم اینكه فرق است بین خلیفه ای كه شخصاً ناصالح است ولی امور را درست می چرخاند و بین خلیفه ای كه وجودش در حال حاضر علیه مصالح مسلمین است. لهذا علی علیه السلام در وقتی كه بنا شد با عثمان بیعت شود فرمود: «لَقَدْ عَلِمْتُمْ اَنّی اَحَقُّ بِها مِنْ غَیْری، وَ وَ اللّهِ لاَُسَلِّمَنَّ ما سَلِمَتْ اُمورُ الْمُسْلِمینَ وَ لَمْ یَكُنْ فیها جَوْرٌ اِلاّ عَلَیَّ خاصَّةً الِْتماساً لِاَجْرِ ذلِكَ وَ فَضْلِهِ وَ زُهْداً فیما تَنافَسْتُموهُ مِنْ زُخْرُفِهِ وَ زِبْرِجِهِ» [1]. در زمان امام حسین عمده این بود كه مدار خلافت اسلامی تبدیل به سلطنت جائرانه و ظالمانه و مترفانه و فاسقانه ی عربی شده بود و نفاقها از پرده درافتاده بود و- همچنان كه قبلاً گفتیم- اگر امام حسین قیام نمی كرد، خطرِ این بود كه بساط اسلام از طرف مردم با انقلاب ممالك فتح شده برچیده شود.

---