ما به عنوان خدمت به اسلام تبلیغ می كنیم، مجالس تبلیغی تشكیل می دهیم. یك بررسی روی این مجالس تبلیغی بكنید، ببینید مجموع تبلیغاتی كه در این مجالس می شود در چه حدود و سطح و در اطراف چه مسائلی است؟ یكی دیگر از مظاهر همبستگیهای اسلامی ما، همدردی ما و امر به معروف و نهی از منكر ما، كتابهای اسلامی است كه منتشر می كنیم. در كشور ما الآن هم باز بیشترین كتابی كه منتشر می شود، كتابهای اسلامی و مذهبی است. ولی این كتابها را رسیدگی كنید، ببینید ارزش معنوی آنها چقدر است؟ ارزش نویسندگانش را دریابید. ببینید محتویات و هدفهای این كتابها چیست؟ در چه سطحی برای مسلمین منتشر می شوند؟ یعنی بفهمید امر به معروف و نهی از منكر ما در چه سطحی است، در چه مرتبه و مقامی است؟ ببینید در میان مسائل اجتماعی اسلامی كه بیشتر از هر مسأله ی دیگر فكر ما را به خود مشغول می دارد و ما نسبت به آن مسائل بیشتر از مسائل دیگر حساسیت نشان می دهیم و جرقّه ایجاد می كنیم، بیشتر برای چه مسائلی ناراحت می شویم و حساسیت نشان می دهیم و درباره ی چه مسائلی بی تفاوت می مانیم، لَختیم، حساسیتی نداریم؟ این رایك بررسی بكنیم، آن وقت می توانیم رشد اجتماعی، رشد امر به معروف و نهی از منكر، كارنامه ی خودمان در زمینه ی امر به معروف و نهی از منكر را تشخیص بدهیم.

ما چهارده قرن- كه پنج شش قرن آن از درخشانترین دوره ها بوده است- تمدن بسیار عظیمی داشته ایم، و بعضی از سخنرانان دانشمند جامعه شناس ما كه در همین جلسه سخنرانی كرده اند، در اطراف ارزش و اصالت تمدن اسلامی بحث كرده اند. در جلد دوم كتاب محمّد خاتم پیامبران در مقاله ی «كارنامه ی اسلام» اصالت تمدن اسلامی و اینكه این تمدن فقط و فقط از اسلام برخاسته و بس و در ردیف مهمترین تمدنهای دنیا می باشد، ثابت شده است؛ یعنی گفته اند اگر مثلاً پنج یا سه تمدن، تمدن درجه ی اول باشند، یكی از آنها تمدن اسلامی است. ما چقدر در این زمینه حساسیت داریم؟ چقدر در راه تبلیغ تمدن و سابقه ی خودمان فعالیت می كنیم؟ جوانان ما اساساً خیال می كنند اسلام تا امروز كاری نكرده؛ از وقتی كه ظهور كرده تا امروز، مردم دارند مرتب به آن عمل می كنند و نتیجه ی نهایی اش همین است كه ما امروز هستیم! ما حتی از كتابهای خودمان خبردار نیستیم. اگر از ما بپرسند مسلمین در ریاضیات چقدر ابتكار داشته اند، نمی دانیم. تازه بعضی از فرنگیها در این زمینه حرفهایی به نفع خودشان زده اند. خوشبختانه من چند نفر از دانشمندان ایرانی خودمان را سراغ دارم كه در این زمینه مطالعات بسیار خوب كرده اند و به كشفیات بسیار عالی نایل شده اند و دقیقاً اثبات می كنند كه بسیاری از نظریاتی كه دنیای اروپا ادعا می كند كه مخترع و مبتكرش است، اختراع و ابتكارش در دنیای اسلام صورت گرفته است. ما از سابقه ی خودمان در قسمتهای دیگر نظیر هنر، صنایع مستظرفه، فلسفه، فیزیك، شیمی و تاریخ نیز بی اطلاعیم، نمی دانیم چه بودیم و چه هستیم.

دیشب در روزنامه خبری خواندم كه درست سطح رشد ما را نشان می دهد.

آقایانی كه به مشهد مقدس مشرّف شده اند، اگر اندكی سر اینجور كارها را داشته و سری به گنجینه ی قرآن در آستانه ی قدس رضوی زده باشند، می دانند كه در قسمتی از موزه ی آستانه به نام «گنجینه ی قرآن» قرآنهای بسیار نفیس خطی از ده یازده قرن پیش تا حالا وجود دارد. بعضی از آن قرآنها از جنبه ی هنری و صنعت مستظرف به قدری فوق العاده است كه متصدی امر در مورد یكی از آنها گفت: امروز پنج میلیون تومان برای آن تخمین قیمت زده می شود. چه كسی آنها را نوشته است؟ در میان نویسندگان آنها یا كسانی كه سایر صنایع آنها را ایجاد كرده اند مثلاً تذهیب كاری كرده اند، ایرانیپیدا می شود، ترك پیدا می شود، مغول پیدا می شود، عرب پیدا می شود، هندی پیدا می شود، ولی آنچه كه اینها را به وجود آورده اسلام و مسلمانی است، یعنی روح اسلامی اینها را به وجود آورده است. دیشب در روزنامه خواندیم یك قرآن كشف شد كه امروز آن را در حدود سه میلیون تومان قیمت می كنند. از كجا پیدا شد؟ از داخل صندوق كاغذ باطله ها. یعنی قرآنهای خطی را در طول دو سه قرن اخیر برای اینكه مردم قرائت كنند، بیرون می آوردند. این بیچاره ها ارزش این قرآنها را نمی فهمیدند؛ درمی آوردند كه مردم برای ثوابش قرآن بخوانند. آنها را به دست بچه ها می دادند، به دست اشخاص لاقید می دادند. در نتیجه به تدریج كهنه می شدند. بعد آنها را می بردند بیرون دروازه و زیر خاك دفن می كردند. خوشبختانه از این قرآنهای به عقیده ی آنها دفن شدنی، مقدار زیادی را در كیسه یا صندوق كرده بودند و در گوشه ای بوده است و شاید روزی هم می خواسته اند آنها را زیر خاك دفن كنند. به هر حال مردی كه لااقل علاقه مند بوده است، رفته آنها را گشته است و گویا در حدود هزار و صد نسخه قرآن نفیس در میان آنها پیدا كرده است كه یكی از آنها قرآنی است كه در حدود سی میلیون ریال ارزش دارد.

ما این مقدار به مواریث فرهنگی و تمدنی خودمان علاقه مند و آگاهیم! به خدا قسم اگر انسان از دیده خون ببارد، كم است. چرا باید كارنامه ی ما ملت در امر به معروف و نهی از منكر این قدر پست و پایین باشد؟ ! امر به معروف و نهی از منكر یعنی چه؟ یعنی همدردی، همبستگی، همكاری، همگامی، تعرّف (شناسایی) ، آگاهی، قدرت. آن كه روز اول این اصل را طرح كرد، برای این طرح كرد كه می دانست دینش دین اجتماعی است، دین فردی نیست، دین صومعه و دیر نیست. آنها كه یك عمر در دیرها و صومعه ها زندگی كردند، امروز دارند متشكل می شوند، همبستگی و همدردی پیدا می كنند؛ ما كه دینمان دین اجتماع و زندگی و همكاری و وحدت و همبستگی است، به سوی انفراد و تنهایی و جدایی و تفرّق گرایش پیدا كرده ایم. آن كه چنین دستوری را طرح می كند می خواهد ما ملتی آگاه باشیم و بلكه حوادثی را كه در بطن روزگار مستتر و پنهان است، آینده را پیش بینی كنیم. ما نه تنها آینده را پیش بینی نمی كنیم بلكه وضع زمان خودمان را هم نمی فهمیم! امام صادق در هزار و سیصد سال پیش فرمود: «اَلْعالِمُبِزَمانِهِ لا تَهْجُمُ عَلَیْهِ اللَّوابِسُ» [1]آن كس كه زمان خود را درك كند، اوضاع زمان خود را بشناسد، جریانی را كه در سطح و بطن زمان مستمر است درك كند، در كار خود اشتباه نمی كند؛ یعنی مردم بی خبر از زمان خود، بی خبر از اوضاعی كه در بطن یا سطح روزگار می گذرد، همیشه در اشتباهند، یعنی همیشه عوضی كار می كنند، به جای اینكه دشمن را بكوبند خودشان را می كوبند، به جای اینكه سینه ی دشمن را سیاه كنند سینه و پشت خودشان را سیاه می كنند، سالها باید در تیه بمانند. این هم كارنامه ی ما.

در جلسات گذشته، ارزش امر به معروف و نهی از منكر در اسلام را درك كردیم؛ این مطلب را كه امر به معروف و نهی از منكر ارزش نهضت حسینی را بالا برد و همچنین نهضت حسینی امر به معروف و نهی از منكر را ارزش و اعتبار و آبرو داد، فهمیدیم.

---