روانشناسها، خصوصاً كسانی كه بیوگرافی می نویسند، كوشش می كنند برای
روحیه ها یك كلید شخصیت پیدا كنند. می گویند شخصیت هركس یك كلید معین
دارد؛ اگر آن را پیدا كنید سراسر زندگی او را می توانید توجیه كنید. البته به دست آوردن
كلید شخصیت افراد خیلی مشكل است، خصوصاً شخصیتهای خیلی بزرگ. عباس
محمود عَقّاد، دانشمند متفكر مصری، كتابی نوشته به نام «عبقریّة الامام» و در این كتاب
اظهار نظر می كند كه من كلید شخصیت علی را در فروسیّت جستجو و پیدا كردم. علی
مردی است كه در سراسر زندگی اش (چه در میدان جنگ، چه در محیط خانواده، چه
در محراب عبادت، چه در مسند حكومت و در هر جایی) روح مردانگی وجود دارد.
«فروسیّت» یعنی مردانگی، و مردانگی مافوق شجاعت است. او می گوید كلید
شخصیت علی مردانگی است.
ملاّی رومی حدود هفتصد سال قبل از او به این نكته پی برده بوده است كه در علی
چیزی بالاتر از شجاعت وجود دارد. در آن داستان معروف، وقتی علی علیه السلام دشمنش
را به زمین زد و خواست او را بكشد، آن مرد آب دهان خود را به صورت علی انداخت
و علی در آن لحظه او را نكشت و برخاست و قدم زد و بعد كه آمد سر او را ببرد، آن مرد
سؤال كرد: چرا اول مرا نكشتی؟ گفت: چون من تحت تأثیر غضب خودم قرار گرفتم و
نمی خواستم دستم حركت كند درحالی كه خشم خودم هم تأثیر داشته باشد، بلكه
می خواستم تو را در راه رضای خدا و هدفهای كلی خلقت كشته باشم. مولوی این
داستان را خیلی عالی به نظم درآورده است. این نظم دو بیت دارد كه به نظر من بهتر از
این در مدح علی گفته نشده است. می گوید:
تو ترازوی احد خو بوده ای
بل زبانه ی هر ترازو بوده ای
در شجاعت شیر ربّانیستی
در مروّت خود كه داند كیستی
در بیت دومش كه مورد نظر من است می گوید: در شجاعت، تو اسد اللّه هستی اما در
مروّت و مردانگی كه مافوق شجاعت است هیچ كس نمی تواند تو را توصیف كند، تو
مافوق توصیف هستی.
این مرد مصری هم به اینجا رسیده است كه به عقیده ی او كلید شخصیت علی مروّت،
مروءت و فروسیّت است.