برای اینكه نهج البلاغه را از این نظر بشناسیم، به عبارت دیگر برای اینكه
علی علیه السلام را در كرسی وعظ و اندرز بشناسیم و برای اینكه با مكتب موعظه ای آن
حضرت آشنا گردیم و عملاً از آن منبع سرشار بهره مند شویم، كافی نیست كه صرفاً
عناصر و موضوعاتی كه علی علیه السلام در سخنان خود طرح كرده شماره كنیم؛ كافی
نیست كه مثلاً بگوییم علی در باره ی تقوا، توكل و زهد سخن گفته است بلكه باید
ببینیم مفهوم خاص آن حضرت از این معانی چه بوده و فلسفه ی خاص تربیتی او در
مورد تهذیب انسانها و شوق آنها به پاكی و طهارت و آزادی معنوی و نجات از
اسارت چه بوده است؟ .
این كلمات كلمات رایجی است كه در زبان عموم، خاصه آنان كه چهره ی اندرزگو
به خود می گیرند، جاری است اما منظور همه ی افراد از این كلمات یكسان نیست؛
گاهی مفهومهای افراد از این كلمات در جهتهای متضاد است و طبعاً نتیجه گیری های
متضاد از آنها می شود.
از این رو لازم است اندكی به تفصیل در باره ی این عناصر از نظر مكتب خاص
علی علیه السلام گفتگو كنیم. سخن خود را از تقوا آغار می كنیم.