علی از مردانی است كه هم جاذبه دارد و هم دافعه، و جاذبه و دافعه ی او سخت نیرومند است. شاید در تمام قرون و اعصار جاذبه و دافعه ای به نیرومندی جاذبه و دافعه ی علی پیدا نكنیم. دوستانی دارد عجیب، تاریخی، فداكار، باگذشت؛ از عشق او همچون شعله هایی از خرمنی آتش، سوزان و پرفروغ اند؛ جان دادن در راه او را آرمان و افتخار می شمارند و در دوستی او همه چیز را فراموش كرده اند. از مرگ علی سالیان بلكه قرونی گذشت اما این جاذبه همچنان پرتو می افكند و چشمها را به سوی خویش خیره می سازد.

در دوران زندگی اش عناصر شریف و نجیب، خداپرستانی فداكار و بی طمع، مردمی باگذشت و مهربان، عادل و خدمتگزار خلق گرد محور وجودش چرخیدند كه هر كدام تاریخچه ای آموزنده دارند، و پس از مرگش در دوران خلافت معاویه و امویان جمعیتهای زیادی به جرم دوستی او در سخت ترین شكنجه ها قرار گرفتند اما قدمی را در دوستی و عشق علی كوتاه نیامدند و تا پای جان ایستادند. سایر شخصیتهای جهان، با مرگشان همه ی چیزها می میرد و با جسمشان در زیر خاكها پنهان می گردد اما مردان حقیقت خود می میرند ولی مكتب و عشقها كه برمی انگیزند با گذشت قرون تابنده تر می گردد.

ما در تاریخ می خوانیم كه سالها بلكه قرنها پس از مرگ علی افرادی با جان از ناوك دشمنانش استقبال می كنند. از جمله ی مجذوبین و شیفتگان علی، میثم تمّار را می بینیم كه بیست سال پس از شهادت مولی بر سر چوبه یدار از علی و فضایل و سجایای انسانی او سخن می گوید. در آن ایامی كه سرتاسر مملكت اسلامی در خفقان فرو رفته، تمام آزادیها كشته شده و نفسها در سینه زندانی شده است و سكوتی مرگبار همچون غبار مرگ بر چهره ها نشسته است، او از بالای دار فریاد برمی آورد كه بیایید از علی برایتان بگویم. مردم از اطراف برای شنیدن سخنان میثم هجوم آوردند. حكومت قدّاره بند اموی كه منافع خود را در خطر می بیند، دستور می دهد كه بر دهانش لجام زدند و پس از چند روزی هم به حیاتش خاتمه دادند.

تاریخ از این قبیل شیفتگان برای علی بسیار سراغ دارد.

این جذبه ها اختصاصی به عصری دون عصری ندارد. در تمام اعصار جلوه هایی از آن جذبه های نیرومند می بینیم كه سخت كارگر افتاده است.

مردی است به نام ابن سِكّیت؛ از علما و بزرگان ادب عربی است و هنوز هم در ردیف صاحب نظران زبان عرب مانند سیبویه و دیگران نامش برده می شود. این مرد در دوران خلافت متوكل عباسی می زیسته (در حدود دویست سال بعد از شهادت علی) . در دستگاه متوكل متهم بود كه شیعه است اما چون بسیار فاضل و برجسته بود، متوكل او را به عنوان معلم فرزندانش انتخاب كرد. یك روز كه بچه های متوكل به حضورش آمدند و ابن سكّیت هم حاضر بود و ظاهراً در آن روز امتحانی هم از آنها به عمل آمده بود و خوب از عهده برآمده بودند، متوكل ضمن اظهار رضایت از ابن سكّیت و شاید [به خاطر] سابقه ی ذهنی كه از او داشت- كه شنیده بود تمایل به تشیع دارد- از ابن سكّیت پرسید: این دو تا (دو فرزندش) پیش تو محبوبترند یا حسن و حسین فرزندان علی؟ ابن سكّیت از این جمله و از این مقایسه سخت برآشفت. خونش به جوش آمد. با خود گفت كار این مرد مغرور به جایی رسیده است كه فرزندان خود را با حسن و حسین مقایسه می كند! این تقصیر من است كه تعلیم آنها را بر عهده گرفته ام. در جواب متوكل گفت: به خدا قسم قنبر غلام علی بهمراتب از این دو تا و از پدرشان نزد من محبوبتر است. متوكل فی المجلس دستور داد زبان ابن سكّیت را از پشت گردنش درآورند.

تاریخ، افراد سر از پا نشناخته ی زیادی را می شناسد كه بی اختیار جان خود را در راه مهر علی فدا كرده اند. این جاذبه را در كجا می توان یافت؟ گمان نمی رود در جهان نظیری داشته باشد.

علی به همین شدت دشمنان سرسخت دارد، دشمنانی كه از نام او به خود می پیچیدند. علی از صورت یك فرد بیرون است وبه صورت یك مكتب موجود است، و به همین جهت گروهی را به سوی خود می كشد و گروهی را از خود طرد می نماید. آری، علی شخصیت دونیرویی است.