عده ای معتقدند كه به طور كلی اخلاق نسبی است؛ یعنی معیارهای خوب و بد
اخلاقی نسبی است و به عبارت دیگر انسان بودن امری است نسبی. معنای نسبیت
یك چیز این است كه آن چیز در زمانها و مكانهای مختلف تغییر می كند: یك چیز
در یك زمان، در یك شرایط، از نظر اخلاقی خوب است، همان چیز در زمان و
شرایط دیگر ضد اخلاق است؛ یك چیز در یك اوضاع و احوال انسانی است، همان
چیز در اوضاع و احوال دیگر ضد انسانی است. این، معنی نسبیت اخلاق است كه
بسیار به سر زبانها افتاده است.
مطلبی است كه من اكنون اصل مدّعا را عرض می كنم، بعد در اطرافش توضیح
می دهم و آن این است كه اصول اوّلیه ی اخلاق، معیارهای اوّلیه ی انسانیت به هیچ وجه
نسبی نیست، مطلق است، ولی معیارهای ثانوی نسبی است، و در اسلام هم ما با این
مسأله مواجه هستیم، كه این بحثی كه راجع به سیره ی نبوی می كنم این مطلب را
تدریجاً توضیح خواهد داد.
در سیره ی رسول اكرم
[1]یك سلسله اصول را می بینیم كه اینها اصول باطل و ملغی
است؛ یعنی پیغمبر در سیره و روش خودش، در منطق عملی خودش هرگز از این
روشها در هیچ شرایطی استفاده نكرده است، همچنانكه ائمه ی دیگر هم از این اصول و
معیارها استفاده نكرده اند. اینها از نظر اسلام بد است در تمام شرایط و در تمام زمانها
و مكانها.
[1] البته توجه داشته باشید وقتی می گویم سیره ی رسول اكرم، نگویید سیره ی امام حسین هم همین طور است، سیره ی
حضرت علی هم همین طور است. البته همین طور است ولی ما فعلاً از زاویه ی وجود پیغمبر اكرم داریم بحث
می كنیم و الاّ فرقی نمی كند.