امر سومی كه باید برای توضیح مادیت تاریخ گفته شود این است: تا وقتی كه زیربنای جامعه یعنی روابط تولیدی در همه ی جامعه حالت یكنواخت را داشته باشد مثل جامعه های بَدْوی، قهراً روبنا هم یك شكل یكنواخت را خواهد داشت، یعنی وقتی كه در زیربنا تفاوتی در كار نباشد در روبنا هم قهراً تفاوتی نیست. ولی این امر به جامعه های اولیه اختصاص داشته. بعد كه كشاورزی پیدا شد- همان طوری كه در گذشته خواندیم- مسئله ی مالكیت پیدا شد. مالكیت كه پیدا شد جامعه را در زیربنا به دو قسم مختلف تقسیم كرد (كه از برده داری شروع می شد) : طبقه ی ارباب و طبقه ی برده، طبقه ای كه زمین را تصاحب كرده بودند و طبقه ای كه [برای آنها كار می كردند. ] با پیدایش مالكیت، جامعه به دو بخش تقسیم شده: بخش برخوردار كه برخورداری اش ملازم با استثمار هم هست، و بخش محروم یعنی بخش استثمار شده. قهراً جامعه به دو طبقه تقسیم شده كه هر طبقه ای از نظر وضع مادی در وضعی است مغایر با وضع دیگری. آن سیر است این گرسنه، آن مرفّه است این در مضیقه. و از همین جا روابط تولیدی به واسطه ی مالكیت دو شكل پیدا می كند یعنی انسانها از نظر رابطه شان با مواهب جامعه یعنی محصول كار جامعه دوگونه اند: عده ای امتیازات و مواهب را به خود اختصاص می دهند و عده ای محروم. پس جامعه به دو طبقه تقسیم می شود و قهراً دو وضع مختلف مادی پیدا می كند. بر اساس مادیت تاریخی- كه البته ریشه های زیادی دارد و ممكن است ریشه هایش را ذكر كنیم- قهراً این دو طبقه دارای دو نوع طرز تفكر، دو نوع اندیشه، دو نوع وجدان می شوند و دارای دو نوع گرایش و دو نوع جهتگیری؛ و امكان ندارد كه اینها از نظر وضع زندگی و وضع طبقاتی در دو وضع مختلف زندگی كنند ولی از نظر طرز تفكر و طرز اندیشه، از نظر احساسها و از نظر گرایشها و تمایلات یك جور باشند، قهراً دو جور می شوند؛ یعنی وقتی كه جامعه از نظر زیربنا یعنی روابط تولیدی دو شكل پیدا كرد، از نظر روبنا هم دو قسم می شود و دو طرز تفكر و دو نوع جهتگیری در جامعه پیدا می شود كه از همین جا جنگ طبقاتی آغاز می شود. پس جامعه تقسیم می شود به گروه استثمارگر و گروه استثمارشده. عمده این است كه این استثمارگری و استثمارشدگی تنها در همین مرحله باقی نمی ماند، بلكه در گرایش، وجدان و ساخت شخصیت دو طبقه مؤثر است یعنی اینها در این طبقه یك جور فكر می كنند آنها در آن طبقه جور دیگری فكر می كنند، این یك جور احساس می كند آن جور دیگری احساس می كند.