بنابراین اگر مسئله ی مالكیت اشتراكی بر ابزار تولید ماشینی قابل طرح باشد، از نظر ما از این نظر قابل طرح است یعنی از نظر موازین حق و عدالت قابل طرح است نه از نظر موازین حركت جبری جامعه كه چون تولید جنبه ی دسته جمعی دارد و زیربناست و رابطه ی تولیدی جنبه ی اختصاصی دارد و روبناست و بعد این جنبه ی زیربنایی و جنبه ی روبنایی تضاد پیدا می كنند، مالكیت خصوصی نمی تواند ادامه پیدا كند، قهراً سقوط می كند و اینها به زور هم شده می آیند [آن ابزار تولید را] از او می گیرند.

نه، مسئله این نیست؛ اگر مسئله ی زور هم مطرح نباشد [مالكیت اختصاصی بر ابزار تولید ماشینی از نظر موازین حق و عدالت قابل طرح است. ] كما اینكه امروز جامعه ی سرمایه داری مسئله ی زور را حل كرده، یعنی توانسته وضع را به گونه ای به وجود بیاورد [كه جبری در كار نباشد. ] اینها مسئله ی بحرانهای ده ساله را مطرح می كنند؛ علمْ الآن بحرانهای ده ساله را هم حل كرده. دهها سال بر جامعه های سرمایه داری مخصوصاً مثل آمریكا می گذرد و این جامعه ها به آن بحرانهایی كه اینها پیش بینی می كردند دچار نشدند. آن قضایا بكلی حل شده است. اینها می گویند لازمه ی طبیعت سرمایه داری آزادی كامل، بی انضباطی، هرج و مرج و رقابت است و رقابت منجر به پایین آوردن قیمتها می شود، پایین آوردن قیمتها منجر به فشار بیشتر بر طبقه ی كارگر می شود، فشار بیشتر بر طبقه ی كارگر از قوه ی خرید او می كاهد و طبقات دیگر را هم می كشاند به اینكه كارگر بشوند. قوه ی خرید كه از بین رفت كالا می ماند. كالا كه ماند تعادل اقتصادی بهم می خورد. بهم خوردن تعادل اقتصادی یعنی بحران. بحران كه پیش آمد دنبال خودش انقلاب را می آورد. دنیای سرمایه داری این مشكلات را امروز حل كرده. آن آزادی بی حد و حصری كه ماركس و ماركسیستها لازمه ی طبیعت جامعه ی سرمایه داری می دانستند و آن رقابتی كه لازمه ی طبیعت سرمایه داری می دانستند معلوم شد نه، سرمایه دار هم اگر باهوش باشد بر رقابتهای خودش پیروز می شود. سرمایه دارها همه با همدیگر متحد می شوند، اتحاد به وجود می آورند رقابت را از بین می برند، همین طور كه الآن اتحادیه های سرمایه داری، دنیا را تسخیر كرده است. چرا الآن فروشنده های كالاهای بزرگ مثل نفت نمی توانند یك رقابت خیلی نزدیك با سرمایه دارها داشته باشند و آنها را به زانو در آورند؟ چون آنها تمام بازارهای دنیا را قبضه كرده اند و خودشان هم هیچ با همدیگر رقابت ندارند، با همدیگر برادرانه می نشینند و گرگ وار- ولی گرگهای خیلی هوشیار- این گوسفندهایی را كه گیر آورده اند میان همدیگر تقسیم می كنند، هیچ آب هم از آب تكان نمی خورد. بنابراین یك حساب و مقیاس دیگر برای این قضیه هست كه درست عكس آن قضیه است، یعنی در دوران سرمایه داری این كارگر نیست كه ارزش اضافی را تولید می كند، ماشین است كه تولید می كند. ولی اساساً باید برویم سراغ ماشین كه اصلاً ماشین قابل تملك خصوصی هست یا نیست، چون ماشین یك اختراع و یك پیشرفت فنی و علمی است و پیشرفتهای علمی اصلاً معلول مغز یك نفر نیست كه آن یك نفر از اول بتواند این را به فرد دیگر بفروشد كه آن فرد یك پولدار گردن كلفت است و او هم هرچه دل خودش می خواهد بیاید مالك خصوصی بشود. عمده ی مسئله در اینجا همین مسئله ی ماشین است.