1. شرف الدین محمد ایلاقی. شاگرد ابوالعباس لوكری و عمرخیام بوده است. هم فیلسوف بوده و هم پزشك. گویند در جنگ قطوان در سال 536 كشته شد [1]. بعضی او را شاگرد بهمنیار دانسته اند ولی با توجه به تاریخ فوت آندو، نادرستی این نظریه روشن است.

وی استاد قاضی زین الدین عمر بن سهلان ساوجی صاحب كتاب البصائر النصیریة است. ایلاقی در سال 536 درگذشته است.

2. ابوالبركات، هبة اللّه بن علی (یا یعلی) ملكای بغدادی. یهودی بود و مسلمان شد.

در علت اسلامش اختلاف است. ما قبلاً شاگردی او را نزد سعید بن هبة اللّه ذكر كردیم. كتاب معروف او كتاب المعتبر است و واقعاً از كتب معتبر فلسفه است.

ابوالبركات فیلسوفی صاحب نظر است. فلاسفه ای مانند صدرالمتألهین به كتاب او نظر دارند. وی مخالف ابن سینا بوده است. سلسله ی اساتیدش مستقیماً به فارابی می رسد، زیرا وی شاگرد سعید بن هبة اللّه و او شاگرد ابوالفضل كتیفات و عبدان كاتب و آنها شاگردان ابوالفرج بن الطیب و او شاگرد ابوالخیر حسن بن سوار و او شاگرد یحیی بن عدی منطقی و او شاگرد ابونصر فارابی بوده است. غالباً آحاد سلسله ی اساتیدش غیرمسلمان اند. گویند هنگامی كه به حكیم عمر خیام گفته شد كه ابوالبركات بغدادی ابن سینا را رد می كند، گفت: «او سخنان ابن سینا را نمی فهمد تا چه رسد به اینكه رد كند [2]» .

او استاد پدر عبد اللطیف بغدادی (شایعه ساز معروف سوختن كتابخانه ی اسكندریه وسیله ی مسلمین) و ابن الفضلان و ابن الدهان منجم و مهذب الدین نقاش بوده است و در آخر عمر كور شده بود و به این شاگردان املا می كرد [3] 3. محمد بن ابی طاهر طبسی مروزی. شاگرد لوكری بوده. مادرش اهل خوارزم و پدرش از حكمرانان بخشهای مرو محسوب می شده است. در سال 539 پس از بیماری فلج در سرخس درگذشته است [4] 4. افضل الدین غیلانی عمر بن غیلان. از شاگردان لوكری است. تاریخ صحیحی از او در دست نیست. این قدر معلوم است كه شاگرد لوكری و استاد صدرالدین سرخسی است. بنا بر نقل محمود محمد خضیری، امام فخرالدین رازی متوفای 606 در المحصل از او یاد كرده و بر او رحمت فرستاده است [5]. می گویند افكارش مخالف ابن سینا بوده است. رساله ای در حدوث عالم نوشته و در سال 523 در نظامیه ی مرو به تحصیل اشتغال داشته است.

5. ابوبكر محمد بن یحیی بن الصائغ اندلسی، معروف به «ابن باجه» . از اعاظم فلاسفه به شمار رفته است. كتابهای زیاد تألیف كرده است. اخیراً رساله ی «نفس» او به كوشش دكتر محمدصفیر حسن معصومی استاد دانشگاه داكا (پاكستان شرقی) چاپ شده است. در سال 533 درگذشته است. وی استاد ابن رشد، فیلسوف معروف اندلسی بوده است [6] 6. ابوالحكم مغربی اندلسی. هم شاعر است و هم حكیم و هم طبیب، ولی روح شعر بیشتر بر او حاكم بود. به هزل بیشتر توجه داشته تا به جد. اصلاً عرب باهلی است و از مغرب به بلاد مشرق آمد و در حدود مصر و شام بزیست و در سال 549 درگذشت. وی استاد ابن الصلاح است كه استاد استاد شهاب الدین سهروردی است.

---