محمد بن احمد نظام الدین اولیاء در هند متولد شده. پدر وی از بخارا موطن اصلی خود به هند مهاجرت كرد و در لاهور اقامت گزید و پس از چندی از لاهور به بدایون رفت و در آنجا ساكن شد. نظام الدین در اینجا چشم به جهان گشود. نظام الدین در سن پنج سالگی پدر را از دست داد و مادرش تربیت او را به عهده گرفت. مادر وی زنی پارسا و زاهد بود و در تربیت فرزندش بسیار كوشش كرد. نظام الدین اولیاء در بدایون به تحصیل پرداخت و مقدمات علوم را در آنجا فرا گرفت و پس از چندی همراه مادر به دهلی رفت و در آن شهر در نزد شمس الدین دامغانی و علاء الدین اصولی و فریدالدین مسعود به تكمیل معلومات مشغول شد و از فریدالدین گنج شكر اجازه ی ارشاد یافت.

نظام الدین اولیاء در بدایت حال بسیار تنگدست و پریشان حال بود و از كسی چیزی قبول نمی كرد. پس از چندی كه شهرت وی در هند پیچید، بزرگان و امرای مسلمان از هر سو به طرف او روی آوردند، و پادشاهان اسلامی از جمله سلطان جلال الدین خلجی از او تقاضای ملاقات می كردند.

امیر خسرو دهلوی سمرقندی كه یكی از شعرای معروف آن ایام بود، در زمره ی مریدان او درآمد و اشعاری در مدح وی سرود.

نظام الدین در بسط و نشر معارف اسلامی مجاهدتهای زیادی كرد وشاگردان او هركدام در منطقه ای از هندوستان به فعالیت پرداختند. یكی از شاگردان وی به نام خواجه نصیرالدین در اود و گجرات و پنجاب اثرات مذهبی و روحانی از خود به یادگار گذارد. شاگرد دیگرش سراج الدین در بنگاله و بهار و آسام تعلیمات اسلامی را منتشر ساخت، و دیگری به نام برهان الدین در منطقه ی دكن و نواحی مركزی هندوستان مردم را ارشاد می كرد. به طور كلی نشر معارف اسلامی در مناطق مختلف هند از حسن عنایت و توجه نظام الدین اولیاء و شاگردان و خلفای وی می باشد.

نظام الدین اولیاء در 725 در دهلی دیده از جهان فروبست و در همان جا دفن شد. قبر او اكنون در دهلی مزار مسلمانان است و هر سال یك روز برای وی مجلس یادبود تشكیل می شود و هزاران مسلمان در آنجا اجتماع می كنند و از طرف خطبا خطبه ها خوانده می شود.

برای تحقیق در حالات خواجه معین الدین چشتی و نظام الدین اولیاء به تاریخ فرشته تألیف هندو شاه استرآبادی مراجعه شود. » [1] در اینكه ایران اسلامی تأثیر عظیمی در مسلمان شدن قاره ی هند داشته است، جای سخن نیست. این جریان درست عكس جریانی است كه قبل از اسلام وجود داشت.

در بخش دوم خواندیم كه قبل از اسلام دین قاره ی هند یعنی بودایی به طرف شرق در حال گسترش بود و قسمتی از ایران تحت تأثیر دین هند قرار گرفت. دین بودا از هند به ایران آمد و در قسمتی از ایران پذیرش یافت و قطعاً اگر اسلام ظهور نكرده بود پذیرش بیشتری می یافت. اما پس از اسلام كه خون تازه ای در رگهای حیات معنوی این مردم جریان یافت، كار برعكس شد؛ ایران هند را تحت تأثیر دین خویش قرار داد و دین بودایی را حتی از خود هند عقب راند.

زبان فارسی را اسلام به هند برد. این زبان رواج خود را در هند مدیون اسلام است. در قسمتی از تاریخ هند، این زبان زبان رسمی هند بوده است. به موازات رواج و رسمیت اسلام در هند، این زبان رسمیت داشته است.

در عصر اخیر شعرایی از قبیل علامه محمد اقبال پاكستانی تحت تأثیر احساسات اسلامی، زبان فارسی را در قاره ی هند تقویت كردند. در حال حاضر كسانی از ایرانیان كه به راست یا دروغ مدعی وطن پرستی هستند، خواهان یك امر غیرممكن شده اند و آن اینكه زبان فارسی را منهای اسلام در كشورهای مجاور ایران اشاعه دهند و به همین دلیل موفق نشده اند و نخواهند شد.

---