می پذیرد. انسان در بیداری هم تلقین پذیر است ولی چون در بیداری روح مقاومت می كند [نمی توان اثر آن را مانند هنگام خواب ملاحظه كرد. ] اگر بتوانند كسی را به وسیله ی هیپنوتیزم به خواب مغناطیسی ببرند هرچه به او تلقین كنند در روان ناخودآگاهش وارد می شود (چون در حال خواب، روان خودآگاه مقاومت نمی كند) و وقتی بیدار شود حس نمی كند كه چیزی به او گفته یا یاد داده اند.

گوستاولوبون [1]می گوید: می خواستم این قضیه را تجربه كنم كه آیا مسئله ی تلقین و روان ناخودآگاه در این حد درست است یا نه؟ دختر جوانی را آوردند و به خواب مغناطیسی بردند. در این حال آنچه را كه من دلم می خواست به او تلقین كردند. می خواستم بگویم كه این دختر در فلان روز، فلان ساعت، سر فلان چهارراه برای یك سؤال علمی با من وعده ی ملاقات بگذارد (ظاهراً می گوید این كار را خود من انجام دادم) . چند روز گذشت، یك وقت دیدم همان دختر تلفن می كند یا نامه نوشته است: استاد! من دچار یك مشكلی هستم، فكر كردم این مشكل را غیر از تو كسی حل نمی كند، اگر وقت دارید فلان روز، فلان ساعت، سر فلان چهارراه تشریف بیاورید؛ من یك سؤال كوچكی دارم؛ یعنی همان كه در روان ناخودآگاه او رفته بود در روان خودآگاهش بروز كرد بدون آنكه خودش بفهمد كه این تلقینی است كه دیگران كرده اند و آنها این فكر را به روان ناخودآگاه او فرو كرده اند.

امروز مسئله ی معالجه ی جسمی بسیاری از بیماریها با وسائل روحی مثل تلقین، یك مسئله ی بسیار جالب توجه و به رسمیّت شناخته شده است. اگر كتاب تداوی روحی حسین كاظم زاده [2]را بخوانید می بینید در این زمینه بحثهای خیلی خوبی آورده است.

[1] . Gustave Lebon .

[2] . حسین كاظم زاده یك ایرانی مسلمان بود كه چندین سال پیش از ایران مهاجرت كرد و به اروپا رفت. سالهای اول (در اوایل مشروطیّت) فعالیتهای علمی و ادبی و سیاسی داشت. بعد به یك دهكده ای- ظاهراً در سوییس- رفت و آنجا منزوی شد. در آنجا مطالعات علمی می كرد و كتاب می نوشت. بسیاری از كتابهایش را به فارسی نوشته است كه در ایران هم چاپ شده است.