یكی از تفاوتها این است كه آینه فقط صورتها را منعكس می كند، معناها را منعكس نمی كند. اگر انسان در مقابل آینه بایستد شكل و رنگ و حجمش پیداست؛ اما آیا علمش هم پیداست؟ عشقش هم پیداست؟ محبتش هم پیداست؟ احساساتش را هم آینه منعكس می كند؟ نه، آینه به این چیزها كار ندارد. ولی ذهن انسان علم و عشق و احساسات و كینه ی طرف را درك می كند [یعنی ] معانی را هم منعكس می كند.

تفاوت دوم كه نسبت به اوّلی مهم تر است این است كه آینه گاهی اشتباه نشان می دهد. مثلاً یك آینه ی مقعّر شئ مقابلش را بزرگ تر از آنچه هست نشان می دهد، یا آینه ی محدّب [تصویر شئ را] كوچك تر از آنچه هست نشان می دهد، و یا آینه ی استوانه ای ابعاد را به شكل دیگری نشان می دهد، مثلاً بینی و دندانها را درازتر و عرض صورت را كمتر نشان می دهد. ذهن انسان هم گاهی خطا می كند اما ذهن می تواند به خطای خودش پی ببرد و بفهمد كه اشتباه كرده است، ولی آینه خطایاب و خطاسنج نیست. آینه خطا می كند بدون آنكه بتواند خطای خود را بیابد. و بالاتر، ذهن انسان نه تنها خطای خودش را كشف می كند بلكه خطای خود را اصلاح نیز می كند. كشف كردن غیر از اصلاح كردن است. ذهن، هم می فهمد كه اینجا اشتباه كرده است و هم می فهمد كه راه اصلاح این اشتباه چیست. ذهن وقتی چوبی را كه در آب فرو رفته شكسته می بیند می داند كه غلط می بیند، بعد علت این را كه چرا غلط می بیند كشف می كند و راه اصلاح این غلط را هم نشان می دهد، كه مسأله ی «منطق» است.

انسان خطا می كند و به خطای خودش پی می برد. در منطق، معیارهایی وجود دارد كه انسان با آن معیارها می تواند خطاهای ذهن خودش را اصلاح كند. حال این بحث پیش می آید كه آیا آن معیارها هم خطا می كند و یا خطا نمی كند؟ اگر آن معیارها هم قابل خطا باشند پس برای آن معیارها نیز باید معیارهایی بیاوریم، و باز نقل كلام به آن معیارها می كنیم [كه به تسلسل می انجامد] و معیاری باقی نمی ماند؛ و اگر معیار ما خطاناپذیر است این چگونه معیاری است؟ ذهنی است یا عینی؟ اینجاست كه راه دو مكتب جدا می شود؛ یك عده می گویند ما معیار ذهنی كه معیار [اصلاح ] خطا باشد داریم؛ دیگران می گویند خیر، «عمل» كه عینیّت است معیار اصلاح خطاهای ذهنی است، كه این، مسأله ی «معیار شناخت» است و جداگانه بحث می كنیم. این، دو تفاوت ذهن و آینه.