پس اصل ایراد، ایراد درستی است یعنی حركت توسطی به این معنایی كه تا حالا
بحث كرده ایم یعنی یك امر بسیط دفعی الحدوث و مستمرالبقاء در عالم اعیان وجود
ندارد و فقط انتزاع ذهن است. آنچه وجود دارد حركت قطعیه است، درست عكس
آنچه از ظاهر كلام شیخ استفاده می شود.
گفتیم كه در باب حركت توسطی و حركت قطعی مجموعاً سه نظر است. یك نظر
این است كه حركت توسطی در خارج وجود دارد و حركت قطعی در خارج وجود
ندارد و امری ذهنی است كه ظاهر كلام شیخ لااقل در ابتدا همین است و بعد از شیخ،
دیگران تا زمان میرداماد همه این نظریه را قبول كرده اند. دیگر اینكه حركت قطعیه
وجود دارد و حركت توسطیه وجود ندارد كه مرحوم آخوند به این نظر كمی تمایل
دارد، گو اینكه بدان تصریح نمی كند. نظر سوم این است كه هر دو در خارج وجود
دارند كه آنچه در اینجا مرحوم آخوند در ضمن جواب ایراد گفت همین است چون
ایشان حركت قطعیه را قطعاً موجود می داند و در ضمن پاسخ به ایراد می گوید
حركت توسطی هم به نوعی از وجود، وجود دارد.