در فصل قبل اشاره كردیم كه متحرك- یعنی آنچه حركت را می پذیرد- باید
جسمانی باشد. دلیل این مطلب چیست؟ دلیلی آنجا ذكر نكردند ولی دلیل مطلب
این است كه حركت همیشه ملازم است با قوه (قوه ی به معنی استعداد در مقابل فعلیت)
و قوه همیشه مستلزم صورت جسمیه است كه این مطلب در جاهای دیگر باید
اثبات شود. آنچه كه اینها ماده ی اولی یا هیولای اولی می نامند همیشه به عنوان یك
جزء از جسم وجود دارد. ما هیولای مجرد از جسم نداریم. علی الظاهر در
اسفار در
هیچ جا این مطلب را بحث نكرده است ولی بوعلی در
الهیات شفا این بحث را طرح
كرده است كه آیا ماده به معنی هیولی امكان وجود بدون صورت جسمیه را دارد یا
ندارد. بوعلی اثبات می كند كه ندارد. وقتی كه هیولی یا ماده ی اولی یا قوه ی محض بدون
صورت جسمیه امكان وجود نداشته باشد و حركت هم بدون قوه و هیولی امكان
وجود نداشته باشد، پس حركت بدون جسم امكان وجود ندارد.