در فصل دوازدهم چهار اصلی را كه اثبات این مدعا (اثبات محرك عقلی) متوقف بر
آنهاست عنوان كردیم و در اینجا تكرار می كنیم. یك اصل این است كه «كل متحرك
مجموعه آثار شهید مطهری . ج11، ص: 168
له محرك غیره» كه در فصل دوازدهم و فصل سیزدهم اثبات شد. اصل دوم این است
كه منشأ هر حركت عارضی در طبیعت- به تعبیر اینجا «علی سبیل المباشرة» - قوه ای
است كه در خود طبیعت است، نه قوه ای در خارج از طبیعت. این مقدمه را در فصل
بعد به طور اشاره و در فصل بیستم با تفصیل بیشتر ذكر می كنند.
اصل سوم برای اثبات این نظریه ی ارسطویی این است كه هر محركی كه طبیعی و
جسمانی باشد ناچار متحرك است یعنی نمی شود محركی طبیعی باشد و در طبیعت
وجود داشته باشد ولی ساكن باشد: «كل محركٍ طبیعی فهو متحرك» . به این اصل در
ضمن این فصل اشاره می شود.
اصل چهارم این است كه سلسله ی محركهایی كه خودشان متحرك باشند به سبب
بطلان تسلسل در نهایت به محرك غیر متحرك منتهی می شود كه این مطلب را هم
در ضمن همین فصل متعرض می شوند.