در
کتابخانه
بازدید : 744233تاریخ درج : 1391/03/21
Skip Navigation Links.
شناسه کتاب
Collapse <span class="HFormat">مرحله ی هفتم</span>مرحله ی هفتم
Expand <span class="HFormat">فصل 10: </span>حركت و سكون فصل 10: حركت و سكون
Expand <span class="HFormat">فصل 11: </span>تحقیق درباره ی چگونگی وجود حركت فصل 11: تحقیق درباره ی چگونگی وجود حركت
Expand <span class="HFormat">فصل 12: </span>اثبات محرك اول فصل 12: اثبات محرك اول
Expand <span class="HFormat">فصل 13: </span>پاسخ اشكالات مربوط به اصل نیازمندی متحرك به محرك فصل 13: پاسخ اشكالات مربوط به اصل نیازمندی متحرك به محرك
Expand <span class="HFormat">فصل 14: </span>تقسیمات قوه ی محركه و اثبات محرك عقلی فصل 14: تقسیمات قوه ی محركه و اثبات محرك عقلی
Expand <span class="HFormat">فصل 15</span>امر مفارق، فاعل مستقیم حركات در طبیعت نیست فصل 15امر مفارق، فاعل مستقیم حركات در طبیعت نیست
Expand <span class="HFormat">فصل 16: </span>هر حادثی مسبوق به قوه و ماده است فصل 16: هر حادثی مسبوق به قوه و ماده است
Expand <span class="HFormat">فصل 17: </span>تقدم فعل بر قوه فصل 17: تقدم فعل بر قوه
Expand <span class="HFormat">فصل 18: </span>آیا موضوع حركت جسم است؟ فصل 18: آیا موضوع حركت جسم است؟
Expand <span class="HFormat">فصل 19: </span>حكمت مشرقی فصل 19: حكمت مشرقی
Expand <span class="HFormat">فصل: 20</span>اثبات طبیعت برای متحرك و اینكه طبیعت مبدأ قریب همه حركات است فصل: 20اثبات طبیعت برای متحرك و اینكه طبیعت مبدأ قریب همه حركات است
Expand <span class="HFormat">فصل 21: </span>كیفیت ربط متغیر به ثابت فصل 21: كیفیت ربط متغیر به ثابت
Expand <span class="HFormat">فصل 22: </span>نسبت حركت با مقولات فصل 22: نسبت حركت با مقولات
Expand <span class="HFormat">فصل 23: </span>حركت در چه مقولاتی واقع می شود و در چه مقولاتی واقع نمی شود؟ فصل 23: حركت در چه مقولاتی واقع می شود و در چه مقولاتی واقع نمی شود؟
Expand <span class="HFormat">فصل 24</span>تحقیق در وقوع حركت در مقولات پنجگانه فصل 24تحقیق در وقوع حركت در مقولات پنجگانه
Expand <span class="HFormat">فصل 25: </span>تحقیق در حركت كمّی فصل 25: تحقیق در حركت كمّی
Collapse <span class="HFormat">فصل 26: </span>براهین دیگر بر حركت جوهری فصل 26: براهین دیگر بر حركت جوهری
Expand <span class="HFormat">فصل 27: </span>رد استدلال شیخ و دیگران بر اینكه حدوث صور جوهری به سبب حركت نیست فصل 27: رد استدلال شیخ و دیگران بر اینكه حدوث صور جوهری به سبب حركت نیست
Expand <span class="HFormat">فصل 28: </span>تأكید بر حركت در جواهر طبیعی فصل 28: تأكید بر حركت در جواهر طبیعی
Expand <span class="HFormat">فصل 29: </span>ویژگیهای حركت وضعی مستدیرفصل 29: ویژگیهای حركت وضعی مستدیر
Expand متن اسفار (همراه توضیحات استاد هنگام تدریس) متن اسفار (همراه توضیحات استاد هنگام تدریس)
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
 
قدما چنین تعبیر می كردند كه اعراض مشخّص جوهر هستند. توضیح اینكه جوهر در طبیعت خودش یك طبیعت كلی و قابل صدق بر كثیرین است. وقتی كه چندین عرض به یك طبیعت كلی ضمیمه می شوند این كلی تبدیل به «شخصی» می شود.

مثلاً انسان كلی است. حال اگر بگوییم «انسان سفید» ، باز هم كلی است ولی دایره اش محدودتر و كوچكتر می شود و از كلیت اندكی به طرف جزئیت می آید. اگر بگوییم «انسان سفید 180 سانتیمتری» باز این دایره ی كلی مقداری كوچكتر شده و به جزئی نزدیكتر می شود. «انسان سفید 180 سانتیمتری با چشم و ابرو و ریش مشكی متولد در تاریخ معین» باز دایره را محدودتر می كند. اگر قیدی مانند «آن كسی كه الآن در فلان نقطه نشسته است و در زمان خاص با مكان خاص ارتباط دارد» را اضافه كنیم این می شود «شخصی» . پس به عقیده ی قدما وقتی مجموعه ای از اعراض به یك كلی ضمیمه می شود كلی را تبدیل به شخصی می كند به این معنا كه ضمیمه شدن هر یك از اعراض، كلی را اندكی از كلیت می اندازد تا در نهایت، كلی یكمرتبه تبدیل می شود به جزئی و شخصی. این تصویری است كه قدما از این مسئله داشته اند.

مرحوم آخوند این حرف را قبول ندارد بلكه نظریه ی فارابی را تأیید می كند. نظریه ی فارابی با اصالت وجود جور درمی آید ولی چون مسئله ی اصالت وجود در آن زمان مطرح نبوده او فقط این حرف را مطرح كرده بدون اینكه بتواند برهانی بر آن اقامه كند. این نظریه دنبال نشده تا اینكه در فلسفه ی مرحوم آخوند زنده شده است.

نظریه ی فارابی این است كه تشخص به وجود است، یعنی اموری كه به عقیده ی [مشهورِ] قدما شی ء را شخصی می كند اگر به ذات و ماهیت آنها نظر كنیم هیچ یك سبب تشخص نمی شوند. همان طور كه «انسان» به حسب ماهیت كلی است، «انسان سفید» هم كلی است و هر قدر هم كه دایره ی قابلیت صدق این ماهیت بر كثیرین كوچكتر شود، كلیت در جای خود باقی می ماند. اگر صد هزار قید هم به آن بزنیم ولی آن قیدها از قبیل ماهیتی باشد كه به ماهیت اول ضمیمه شده است، ممكن است
مجموعه آثار شهید مطهری . ج11، ص: 528
آن را به صورت كلّیِ منحصر در فرد در آورد اما باز كلی ای است كه منحصر در فرد است. ضمّ ماهیت به ماهیت ولو اینكه آلاف به یكدیگر ضمیمه شوند هیچ گاه كلی را تبدیل به شخصی نمی كند، یعنی واقعاً آن كلی، یك امر متشخص نمی شود.

کليه حقوق برای پايگاه شهید مطهری محفوظ است