در انتهای این قسمت مرحوم آخوند مطلبی را در مورد حركت توسطی و حركت قطعی بیان می كند. گفتیم كه مرحوم آخوند هم قائل به حركت توسطی است و هم قائل به حركت قطعی است. به اعتبار حركت قطعی، شی ء در حال حركت یك فرد زمانی متدرج الوجود از مافیه الحركه دارد. این فرد، در زمان موجود است به این معنا كه تمامش در تمام زمان موجود است. فردی است ممتد به امتداد زمان؛ اولش در اول زمان حركت موجود است، وسطش در وسط زمان حركت، و آخرش هم در آخر زمان حركت، و به طور كلی هر مرتبه اش در مرتبه ای از زمان موجود است.

این، اعتبار حركت قطعی است. اما به اعتبار توسطی، حركت یك موجود بسیطی است كه بتمامه در تمام مراتب زمان حركت موجود است؛ بتمامه در ابتدای زمان حركت موجود است و همین طور در وسط و انتهای زمان حركت. وقتی كه حركت چنین دو اعتباری داشته باشد، در همه ی حركتها چنین است و بنابراین در حركت جوهری هم عیناً همین طور است. حركت جوهری به اعتبار فرد قطعی زمانیِ خودش یك شی ء متدرج الوجود در زمان و سیال به سیلان زمان است و به اعتبار فرد توسطی خودش یك موجود آنیّ الوجودی است كه در جمیع مراتب زمان مستمر است.