حال ببینیم در مورد معدوم مطلق هم عین این حرف را به همین بیان می شود گفت
یا نه؟ بله، می شود گفت. ولی مسأله اندكی بیشتر به اصطلاح مایه می خواهد. اشكال
این است كه شما گفتید از معدوم مطلق خبر داده نمی شود و حال آنكه خود همین
خبری است از معدوم مطلق. راه حل ساده ای كه حاجی در پاسخ این اشكال آورده
است این است كه می گوید وقتی ما می گوییم: «المعدوم المطلق لا یخبر عنه» مقصود این
است كه «كل ما هو بالحمل الشایع معدوم مطلق هو لا یخبر عنه» مانند وقتی كه می گوییم:
«كل انسان ضاحك» به این معنی كه «كل ما هو انسان بالحمل الشایع فهو ضاحك» یعنی
عقد الوضع ما مصداق این موضوع است. «كل نار حارّة» یعنی «كل ما هو مصداق للنّار
فهو حارّ» و لهذا شامل نار ذهنی نمی شود چون نار ذهنی مصداق نار نیست؛ نار هست
ولی مصداق نار نیست. در اینجا هم وقتی ما می گوییم: «المعدوم المطلق لا یخبر عنه»
قضیه ی ما قضیه ای است كه عقد الوضع آن مصداق موضوع است، یعنی آنی است كه
موضوع به حمل شایع بر او صدق می كند. پس وقتی می گوییم: «كل معدوم مطلق
لا یخبر عنه» مقصود این است كه «كل ما هو بالحمل الشایع معدوم مطلق لا یخبر عنه» . اگر
كسی بگوید الآن شما خبر دادید از معدوم مطلق، پس چطور می گویید از معدوم
مطلق خبر داده نمی شود؟ می گوییم الآن خبر دادیم از چیزی كه آن چیز الآن معدوم
مطلق هست ولی معدوم مطلق به حمل اولی است؛ یعنی این قضیه ی ما خبری است از
معدوم مطلق اما معدوم مطلقی كه الآن فقط مفهوم معدوم مطلق است نه مصداق
معدوم مطلق، یعنی معدوم مطلق به حمل اوّلی است نه معدوم مطلق به حمل شایع.
به عبارت دیگر آن چیزی كه محال است ما از او خبر بدهیم معدوم مطلق به حمل
شایع است و آنچه كه الآن از او خبر داده ایم معدوم مطلق به حمل اوّلی است نه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج9، ص: 564
معدوم مطلق به حمل شایع
[1].
[1] . - آیا اصلا معدوم مطلق مصداق دارد؟
استاد: سؤالتان درست است؛ جوابش را عرض می كنم.