اکنون پس از دانستن این فرقها باید به این مسأله بپردازیم که آیا ایندو درعین
اینکه این فرقها را دارند وجه مشترکی هم با یکدیگر دارند و یا دو امر متباین اند که
اشتراکشان فقط در لفظ است؟ .
این مطلب که آیا واقعاً امکان ذاتی ماهیتاً با امکان استعدادی دوتاست پس
اشتراکشان فقط لفظی است یا نه، در کلمات حکمای ما درست حل نشده است.
اتفاقاً از جمله جاهایی که جمع کردن میان کلمات صدرالمتألهین تا اندازه ای مشکل
است و بلکه صریحاً می شود گفت اضطراب دارد یعنی در جاهای مختلف
عقیده های مختلف انتخاب کرده است، همین مورد امکان استعدادی و فرق آن با
امکان ذاتی است. در بعضی جاها به صراحت می گوید که امکان استعدادی و امکان
ذاتی فقط اشتراک در لفظ دارند و اصلاً هیچ وجه مشترکی میان اینها وجود ندارد؛
مثل همان «شیر» و «شیر» است که فقط لفظ در اینجا یکی است و از نظر معنا هیچ
مجموعه آثار شهید مطهری . ج10، ص: 226
وجه مشترکی وجود ندارد؛ و از بعضی کلماتش استفاده می شود که امکان استعدادی
همان امکان ذاتی است نه چیز دیگر، همان است منتها با یک شرایط خاص و یک
چیزهای خاص.