در عقل و در ذهن انسان یك سلسله معقولات یعنی معانی كلی دیگر هست
كه اینها قطعا از سنخ معقولات اولیه نیستند؛ یعنی اینها صورت اعیان نیستند كه
انعكاس دسته ای از اعیان اشیاء در ذهن باشند. اولا یك امتیاز اینها این است كه
معقولات اولی مسبوق به یكی از حواس اند ولی معقولات ثانیه مسبوق به حس
نیستند؛ یعنی این مراحل سه گانه یا چهارگانه ی قبلی را طی نكرده اند كه اول صورت
حسی داشته باشند، بعد صورت خیالی و بعد صورت عقلی، بلكه اصلا صورت
حسی و صورت خیالی برای اینها فرض نمی شود. دیگر اینكه اینها اختصاصی
نیستند، برخلاف معقولات اولیه كه به گروههای معین اختصاص دارند، یكی به گروه
جوهر، یكی به گروه كیف، یكی به گروه كم، و باز در مادون اینها یكی به نوعی از
انواع كیف، یكی به نوع دیگری از كیف، یكی به نوعی از كم، یكی به نوعی از جوهر.
اینها اساسا داخل آن مقولات نیستند و بلكه اعم از این مقولاتند؛ یعنی در آن واحد
درباره همه ی این مقولات یا چند تا از این مقولات صدق می كنند.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج9، ص: 365