قضیه ی حقیقیه و خارجیه در منطق ارسطو نبوده است كما اینكه در منطق جدید
هم نیست. اینكه قضیه منقسم می شود به خارجیه و حقیقیه و ذهنیه، و قضیه ی حملیه
است كه تقسیم می شود به خارجیه و حقیقیه و ذهنیه، و حساب قضیه ی خارجیه از
قضیه ی حقیقیه جداست، این را برای اولین بار بوعلی طرح كرده است و قطعا در
منطق ارسطو نبوده است. به عقیده ی بوعلی قضیه ی حقیقیه واقعا یك قضیه حملیه است؛
منتها قضیه ی حقیقیه ای كه بوعلی گفته است بعدها در كلمات حاجی سبزواری ارزش
مجموعه آثار شهید مطهری . ج9، ص: 231
خودش را از دست داده است، یعنی حاجی درك نكرده است این را، ولی دیگران نه.
همان قضیه ی حقیقیه ی بوعلی بعدها به دست شیخ اشراق و صدر المتألّهین افتاده و
مسأله ی معروف قضایای بتّیّه و غیر بتّیّه را كه از مسائل خوب و عالی منطق ماست
به وجود آورده است.