یکی از نظریات درباب شناخت این است که همه ی معانی و مفاهیمی که انسان در
ذهن خودش دارد مستقیماً از عالم عین و عالم خارج وارد ذهن شده است؛ یعنی
ذهن انسان برای صاحبان این نظریه فقط و فقط حکم یک دستگاه عکاسی را دارد.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج10، ص: 250
که صوری را از بیرون در خودش منعکس می کند؛ منتها اگر دوربین عکاسی تنها از
یک راه این کار را انجام می دهد، ذهن انسان از راههای متعدد که همان راههای
حواس انسان است این کار را انجام می دهد. البته این جهت را هم قبول دارند که
حداکثر کاری که ذهن انجام می دهد این است که روی صورِ گرفته شده از خارج
یک سلسله تصرفات می کند، تصرفاتی درحد تجزیه یا ترکیب و یا در حد تجرید و
تعمیم؛ کار ذهن دیگر بیش از این نیست؛ یعنی از نظر اینها اگر ما یک کالبدشکافی
ذهنی بکنیم و همه ی صوری را که وارد ذهن شده است و در ذهن ما وجود دارد
یک یک بررسی کنیم می بینیم هریک از اینها یا صورتی است که مستقیماً از خارج
وارد ذهن شده است و ذهن ما جز اینکه یک فیلم و یک تصویری از آن گرفته است
کار دیگری نکرده است و یا صورتی است که از تجزیه و ترکیب و یا حداکثر تجرید
و تعمیم همان صورتهایی که ذهن مستقیماً از خارج گرفته است به دست آمده است؛
دیگر غیر از این چیزی وجود ندارد. آن حرف معروف لاک که گفته است: «در عقل
چیزی وجود ندارد مگر آنکه آن چیز قبلاً در حس وجود داشته است» همین نظریه
را بیان می کند و مادیون هم همین نظریه را دنبال می کنند.