این بحث به نام بحث «جعل» معروف شده است. این هم باز از بحثهایی است که
بعد از بوعلی مطرح شده است؛ تا زمان بوعلی این بحث مطرح نبوده است. در زمان
شیخ اشراق هم مسأله ای به نام مسأله ی جعل مطرح نبوده است ولی در لابلای کلمات
شیخ اشراق و بعضی افراد دیگر حرفهایی آمده است که سبب شده است بحث جدید
و تازه ای به نام بحث جعل مطرح شود. این بحث را به یک اعتبار می توانیم از مباحث
«وجود و عدم» بدانیم- کمااینکه در این کتاب
[1]چنین کاری شده است و اغلب هم
همین کار را می کنند- و به یک اعتبار دیگر می توانیم از مباحث «علت و معلول»
بدانیم.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج10، ص: 24
با اینکه در اینجا هم مثل مسأله ی اصالت وجود باز همان تعبیرات معروف هست
که مشّائین چنین گفته اند و اشراقیّین چنان، ولی همان طور که گفتیم این مسأله به آن
شکل مطرح نبوده است که وقتی گفتند مشائین چنین گفته اند برویم ببینیم مثلاً
بوعلی در مورد مسأله ی جعل چه گفته است؛ اصلاً مسأله ای به نام «جعل» برای بوعلی
مطرح نبوده است. بلکه شیخ اشراق حرفی زده است که اتباع مشائین نظر او را رد
کرده اند و برخلاف او نظر داده اند و چون کسانی که نظر او را رد کرده اند و نظر
دیگری را انتخاب کرده اند اتباع مشائین بوده اند از این جهت در اینجا این قول به
مشائین نسبت داده شده است و الاّ این قول را نمی شود به کل مشائین که شامل
بوعلی یا فارابی یا ارسطو هم بشود نسبت داد. اکنون ببینیم بحث بر سر چیست.
[1] . [کتاب
شرح منظومه حکیم سبزواری. ]