و أیضاً فإنه انما تکلم لا علی الموضوع بما هوالموضوع، بل بما یدل علیه لفظ الکون من الشی ء؛ و معلوم أن هذا لایقال لکل نسبة للمتکوّن إلی موضوعه، فإن ما کان من المستعدات التی یکون منها الشی ء بالاستکمال لا اسم له من جهة ما هو مستعد، و لایلحقه تغیر عن حالته التی له قبل الخروج إلی الفعل.

تعبیر «کون شی ء من شی ء» که ارسطو درباره علت مادی ذکر کرده تعبیر ناقص و مضیقی است. معنای «کون شی ء من شی ء» این است که اول متکوّنٌ منه شیئی باشد با نام خاص، آنگاه متکوّن شود به شیئی دیگر با نام دیگر؛ شئ دیگر که می آید آن اولی از بین می رود؛ حال آنکه در علل مادی لازم نیست که مطلب این جور باشد، و اگر گفتیم یک شئ در اینجا عارض شد لازم نیست که بگوییم آن نام اولی به کلی زایل شده است.

فلا یقال إن الشی ء کان منه، فلا یقال کان من الانسان رجل، ولکن من الصبی، لأن الصبی اسم له من جهة ما هو ناقص، و لأنه لا یتم إلاّ باستحالات ایضاً فی طریق السلوک؛ فکأنه لما سمی کان له معنی یدل علیه لإسم یزول عنه عندالخروج الی الفعل؛ کأنّه ما لم یتوهم فیه زوال أمر ما، کان له بسببه استحقاق الإسم، لم یقل إنه یکون منه شی ء، فیعرض من هذا أن

مجموعه آثار شهید مطهری . ج8، ص: 74

تکون ما لایسمی فیه نسبة الکائن إلی الموضوع غیر داخل فی هذه القسمة و یعرض منه أن تکون النسبة الی الموضوع بالعرض لا الذی بالذّات، لأن الصبی بما هو صبی لا یجوز أن یصیر رجلا، حتی یکون هو صبیا و رجلا، بل یفسد المعنی الفهوم من اسم الصبی حتی یصیر رجلا فیکون الکون من الصبی اخر الامر بمعنی بعد و یکون ایضاً إنما یتکلم علی الموضوعات التی بالعرض. . .