از این مهمتر خود کلمه ی «حکمت» است و حق این بود که اینها راجع به کلمه ی
«حکمت» بحث می کردند، چون همانطور که گفتیم اگرچه بیشتر کلمه ی «عنایت» را به
مجموعه آثار شهید مطهری . ج8، ص: 395
کار می برند ولی در بسیاری از اوقات از کلمه ی «حکمت» هم استفاده می کنند،
مخصوصاً که این کلمه در معارف اسلامی آمده است و خدای متعال به صفت حکیم
توصیف شده است. آنچه که فلاسفه می خواهند از کلمه ی «عنایت» بفهمانند و برسانند،
در معارف اسلامی با کلمه ی «حکمت» رسانده می شود، و بهتر این بود که روی کلمه ی
«حکمت» یک مقداری فکر می کردند و بیان می نمودند.
من الآن یادم نمی آید که شیخ حکمت را در جایی تعریف کرده باشد، ولی
مرحوم آخوند در بعضی از کلماتش فی الجمله و به طور مختصر، نه به طور مفصل،
مثلاً تحت عنوان «فی حکمته و هدایته» یا شبیه به چنین عنوانی در اسفار گفته است
که حکمت عبارت است از افضلِ علم به افضل معلوم و اتقان فعل؛ یعنی دو عنصر را
در این تعریف وارد می کند: یکی افضل علم به افضل معلوم، و دیگری اتقان صنع و
اتقان فعل.