ما نظریه ی گذشته را كه در نتیجه ی چهارم ایراد كردیم در یك جای دیگر نیز به كار می بندیم و آن مورد، حدوث و قدم می باشد.

ما وقتی كه دو موجود را كه زمان وجود یكی از آنها بیشتر از دیگری باشد مانند

دو انسان پیر و جوان، دو ساختمان كهن و نو، دو رسم دیرین و تازه [1]با هم بسنجیم آن را كه زمان بیشتری پیموده «قدیم» و دیگری كه زمانش كمتر است «حادث» [2] می نامیم.

و با تحلیل روشن می شود كه ما كاری كه در این تشبیه انجام می دهیم این است كه زمانی را كه به هر یك از این دو موجود گنجایش می دهد گرفته و هر یك از آنها را به آن تطبیق می نماییم و در نتیجه ی این تطبیق همه ی زمان نامبرده به موجود قدیم اشغال می شود (مانند هفتاد سال مثلاً كه عمر انسان پیر است) در حالی كه زمان نامبرده با تطبیق موجود حادث، به دو جزء تهی و پر منقسم می شود كه جزء تهی مقدم بر جزء پر و اشغال شده ی اوست مانند هفتاد سال مفروض كه سی و پنج سال دومش با عمر انسان جوان اشغال شده و نیمه ی اولش خالی است. و از این تحلیل نتیجه می گیریم كه:

«حدوث» مسبوق بودن وجود چیزی به عدم زمانی و «قدم» عدم مسبوقیّت به عدم زمانی می باشد.

و چون چنانكه در مقاله ی 7 بیان كردیم ما عدم هر چیزی را از وجود چیزهای دیگر انتزاع می كنیم می توان نتیجه ی نامبرده را چنین تعبیر كرد:

«حدوث» مسبوقیت زمانی اوست به چیز دیگر و «قدم» عدم مسبوقیت زمانی اوست به چیز دیگر.