از سخنانی كه در موضوع «حركت» گذشت روشن می شود كه هر حركتی (خود به خود) این خاصه را دارد كه می تواند به قطعاتی تقسیم شود كه هر قطعه امكان فعلیت قطعه ی پسین خود را داشته باشد و همچنین هر واحد از همین قطعات به قطعات دیگری تقسیم شود با همان داستان امكان و فعلیت.

و از همین جهت حركت مفروضه یك نوع كشش (امتداد- بعد) پیدا خواهد كرد كه بی شباهت به بعدهای جسمانی نیست با این تفاوت كه اجزای مفروضه در بعدهای جسمانی با هم جمعند ولی بعدی كه در حركت مشاهده می شود هر یك از اجزایش كه به فعلیت می آید جزء پیشین وی از میان رفته جزء پسین نیز هنوز موجود نیست؛ و حركت را با ملاحظه ی این وصف «حركت قطعیّه» می نامیم.

حركت در این حال ناچار و ناگزیر نسبتی به اجزای مسافت پیدا خواهد كرد كه اگر صرف نظر از نسبت نامبرده و همان حالت هنوزی و غیر ثابت جسم در میان دو نقطه ی مبدأ و منتهی ملاحظه شود حركت نامبرده امتداد خود را از دست داده امری ثابت و بسیط (بی تغییر و بی اجزاء) خواهد بود؛ و حركت را با این وصف «حركت توسطیّه» می نامیم.

پس حركت با دو نظر نامبرده ی بالا به دو نحو تصور می شود: قطعیّه و توسطیّه؛ و باید دانست كه هر دو معنی از حركت با دو جهت مختلف كه دارند در خارج موجود می باشند ولی آنچه گاهی در شكل یك واحد مجتمع الاجزاء می بینیم مانند قطره ی بارانی كه با پایین آمدن خود خطی در حس ما رسم می كند، خارجیت ندارد و تنها در پندار ما این گونه نمودار می شود.