. شبهات ایده آلیسم هر چند از آن جهت كه می خواهد بر خلاف بدیهی و حقایق
مسلّمه نتیجه بگیرد فاقد ارزش است و هر كس می داند مغلطه است و معمولاً در پاسخ
این شبهات به وضوح و بداهت مطلب قناعت می كنند، لكن حل علمی و فلسفی این
مغلطه ها دقت زیادی لازم دارد و موقوف بر این است كه حقیقتا علم (ادراك) و ارزش
معلومات دانسته شود و این دو مطلب در مقاله ی 3 و مقاله ی 4 مفصلاً گفته خواهد شد و در
نكته ی 3 همین مقاله خواهد آمد كه فلسفه ی ماتریالیسم دیالكتیك كه خود را نقطه ی مقابل
ایده آلیسم می داند در بیان حقیقت علم نظریه ای را اتخاذ كرده است كه صد در صد
ایده آلیستی است.
فعلاً در مقام پاسخ علمی به شبهه ی بالا همین مقدار كه در متن اشاره شده كافی
است و خلاصه ی آن اینكه علم دارای خاصه ی كاشفیت از خارج است، بلكه علم عین
كشف از خارج است و ممكن نیست علم باشد و صفت كشف نباشد، یا علم و كشف
باشد واقع مكشوف وجود نداشته باشد، و اگر فرض شود واقع مكشوف وجود ندارد
كاشفیت وجود ندارد و اگر كاشفیت وجود ندارد پس علم وجود ندارد و حال آنكه به
اقرار خصم علم وجود دارد.
. مثلاً حس باصره، جسم را از دور كوچك می بیند و از خیلی نزدیك بزرگتر از آنچه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج6، ص: 90