در مقدّمه ی اول گفته شد كه وجود یا نفسی است یا رابط، و به تعبیر دیگر وجود یا مطلق است یا مقیّد؛ اكنون می گوییم به همان دلیل كه وجود بر دو قسم است، و به بیان دیگر، به همان دلیل كه اشیاء دو حالت دارند: یك حالت فی نفسه و یك حالت دیگر اینكه چیزی چیز دیگر باشد، قهراً نوع تأثیر علّت در معلول دو گونه است، زیرا علّت كه مؤثّر در معلول و جاعل معلول است یا به این نحو است كه به ماهیّتی كه در ذات خود موجود نیست وجود می دهد، و یا به این نحو است كه شی ء موجودی را از حالی به حالی می برد و صفتی را كه ندارد به او می دهد. مثلاً فرض كنید یك وقت علّتی نوع علّیت و تأثیرش این است كه جسم ایجاد می كند و یك وقت نوع تأثیر علّت به این طور است كه به جسم شكل خاص یا رنگ خاص یا مثلاً حرارت می دهد. در قسم اول نوع تأثیر علت عبارت است از ایجاد جسم، و در قسم دوم نوع تأثیر عبارت است از ایجاد كردن جسم را به این یا به آن شكل.

و لهذا می گویند كه علّیت یا جعل (یا هر چه می خواهید نام بگذارید) بر دو قسم است: یا «بسیط» است یا «تألیفی» . قسم اوّل كه عبارت است از اصل ایجاد شی ء، «جعل بسیط» است، و قسم دوم كه عبارت است از قرار دادن چیزی چیز دیگر را، «جعل تألیفی» است.