كلمه ی «فلسفه» یك لغت معرّب است؛ یعنی لغتی است غیر عربی كه تحت قاعده ی زبان عربی درآمده و وزن عربی به آن داده شده است. ریشه ی این لغت یونانی است.

«سوفیا» [1]در لغت یونانی به معنی دانش است و «سوفیست» [2]به معنی دانشور است. در یونان گروهی به همین اسم خوانده شده اند و معروفند. آنها عقاید و آراء خاصّی داشتند. گروهی دیگر كه عقایدی بر ضدّ عقاید این عدّه داشتند برای این كه فروتنی كرده باشند، خود را «سوفیست» و «دانشور» نخوانده بلكه خود را «فیلاسوفیا» [3]یعنی «دوستدار دانش» خواندند. سقراط و افلاطون و ارسطو از این دسته اند. دسته ی اوّل منكر حقیقت و احیانا منكر واقعیّت بودند؛ ولی دسته ی دوم معترف به واقعیّت و امكان شناخت آن، چنانكه هست، بودند. از آن به بعد «فیلاسوفی» گری نقطه ی مقابل «سوفیست» گری شناخته شد. در زبان عربی «فیلاسوفی» گری را «فلسفه» و «سوفیست» گری را «سفسطه» خواندند.

هر چند كلمه ی «فلسفه» متضمّن نوعی تواضع است و در اصل، مفهوم «دوستداری دانش» را می دهد ولی در اصطلاح به معنی «مطلق دانش» است. فلسفه ی ارسطو شامل مجموع دانشهای ارسطویی در همه ی زمینه ها بود.

این لغت در اصطلاح فلاسفه از قدیم تا قرون جدید به «مطلق دانش و معرفت بشری» اطلاق می شد، البتّه دانش و معرفت های كلّی و استدلالی و عقلی. علیهذا تمام علوم ادبی از قبیل تاریخ و لغت و دستور زبان و همچنین علوم دین از قبیل فقه و اصول از فلسفه خارج بود. حتّی علم پزشكی به اعتبار این كه جزء علوم طبیعی است به عنوان یك رشته از فلسفه ی طبیعی از آن یاد می شد.

---