حاجی در اینجا اشاره می كند به ایرادی كه بر خواجه وارد شده است؛ چون خواجه نصیر الدین طوسی هنگامی كه به مفهوم «شیئیّت» و «امكان» رسیده است آندو را از معقولات ثانیه شمرده است، و برخی از حكما كه از دو اصطلاح معقولات ثانیه (منطقی و فلسفی) آگاهی نداشته و تنها با اصطلاح منطقی معقولات ثانیه آشنایی داشته اند بر محقّق طوسی ایرادی وارد كرده و گفته اند شیئیّت و امكان، معقول ثانی نیستند، زیرا اگر معقول ثانی بودند باید جزو مسائل منطقی قرار می گرفتند.

سپس حاجی در مقابل ایراد آنها پاسخ داده و می گوید معقول ثانی دو اصطلاح دارد: معقول ثانی به اصطلاح منطقیّین و معقول ثانی به اصطلاح فلاسفه، و مقصود محقّق طوسی از اینكه گفته است «شیئیّت و امكان از معقولات ثانیه است» معقولات ثانیه ی فلسفی است نه معقولات ثانیه ی منطقی.

پس سخن آنها در این مورد كه تشخیص داده اند كه شیئیّت و امكان از معقولات ثانیه ی منطقی نیستند درست است اما از طرف دیگر باید بدانند كه این قبیل مفاهیم جزو معقولات اوّلیّه هم نیستند. مثلاً «شیئیّت» را در نظر می گیریم. اگر شما به كتابی كه روی میز است اشاره كرده و بگویید: «این، چیزی است» ، مفهومی به نام «شیئیّت» یا «چیز بودن» را بر كتاب حمل كرده اید. اگر شیئیّت معقول اوّلی باشد باید عروض شیئیّت بر كتاب و اتّصاف كتاب به شیئیّت هر دو در خارج باشد (همان طور كه در «زید قائم» كه «قیام» را بر «زید» حمل می كنیم چنین است) و چون عروض باید در خارج باشد پس لازم می آید كه در خارج دو «وجود» باشد: یكی وجود كتاب و یكی وجود شیئیّت. اكنون اگر چنین است می گوییم آیا خود كتاب قبل از اتّصاف به «شیئیّت» ، شی ء هست یا نه؟ اگر بگوییم «شی ء نیست» لازم می آید كه شیئیّت از امور عامّه نباشد و حال آنكه هیچ موجودی را نمی توان یافت كه شی ء نباشد و محال است كه كتاب «لا شی ء» باشد؛ و اگر بگوییم «شی ء هست اما شیئیّت بر آن عارض شده است» باز نقل كلام می كنیم كه آیا قبل از اینكه این شیئیّت بر آن عارض شود شی ء بوده است یا نه؟ اگر بگوییم «بلی، دارای شیئیّت بوده است به این معنی كه شیئیّت بر او عارض شده است» باز هم نقل كلام به این شیئیّت سوم می كنیم و همین طور الی غیر النهایة.

پس این فرض هم به تسلسل می انجامد و لازم می آید كه یك شی ء بی نهایت شیئیّت داشته باشد و آخر هم به جایی نرسد. نظیر همین بیان را در مورد «امكان» می توان گفت. پس مفاهیمی از قبیل «شیئیّت» و «امكان» نه از معقولات ثانیه ی منطقی هستند و نه از معقولات اوّلیّه، لذا در دسته ی دیگری از معقولات قرار دارند كه ما آنها را «معقولات ثانیه ی فلسفی» نامیدیم.