این لغت ریشه یونانی دارد. همه ی علمای قدیم و جدید كه با زبان یونانی و تاریخ علمی یونان قدیم آشنا بوده اند می گویند: این لغت مصدر جعلی عربی كلمه ی «فیلوسوفیا» [1]است. كلمه ی «فیلوسوفیا» مركّب است از دو كلمه «فیلو» [2]و «سوفیا» [3]. كلمه ی «فیلو» به معنی دوستداری و كلمه ی «سوفیا» به معنی دانایی است. پس كلمه ی «فیلوسوفیا» به معنی دوستداری دانایی است؛ و افلاطون، سقراط را «فیلوسوفس» [4]یعنی دوستدار دانایی معرفی می كند [5]. علیهذا كلمه ی «فلسفه» كه مصدر جعلی عربی است به معنی فیلسوفی گری است.

قبل از سقراط گروهی پدید آمدند كه خود را «سوفیست» [6]یعنی دانشمند می نامیدند. این گروه ادراك انسان را مقیاس حقیقت و واقعیت می گرفتند و در استدلالهای خود مغالطه به كار می بردند.

تدریجا لغت «سوفیست» مفهوم اصلی خود را از دست داد و مفهوم «مغالطه كار» به خود گرفت و سوفیست گری مرادف شد با مغالطه كاری. كلمه ی «سفسطه» در زبان عربی مصدر ساختگی «سوفیست» است كه اكنون در میان ما به معنی مغالطه كاری است.

سقراط به علت تواضع و فروتنی كه داشت، و هم شاید به علت احتراز از همردیف شدن با سوفیستها، امتناع داشت كه او را «سوفیست» یا دانشمند خوانند [7]و از این رو خود را «فیلسوف» یعنی دوستدار دانش خواند. تدریجا كلمه ی «فیلوسوفیا» بر عكس كلمه ی «سوفیست» كه از مفهوم «دانشمند» به مفهوم «مغالطه كار» سقوط گرفت، از مفهوم «دوستدار دانش» به مفهوم «دانشمند» ارتقاء یافت و كلمه ی «فلسفه» نیز مرادف شد با دانش. علیهذا لغت «فیلسوف» به عنوان یك لغت اصطلاحی، قبل از سقراط به كسی اطلاق نشده است و بعد از سقراط نیز بلافاصله به كسی اطلاق نشده.

لغت «فلسفه» نیز در آن ایّام هنوز مفهوم مشخص نداشته است و می گویند ارسطو نیز این لغت را به كار نبرده است و بعدها اصطلاح «فلسفه» و «فیلسوف» رایج شده است.

---