[1] . بقره/258.

[2] . نجم/43 و 44.

[3] . ملك/2.

[4] . بقره/156.

[5] . رعد/17.

[6] . وادی یعنی رودخانه، جوی.

[7] . «زبد» یعنی كف، كفی كه روی آب است. كره را كه در عربی می گویند «زبد» ، از این جهت است كه وقتی دوغ را می زنند، دوغ كه از چربی جدا می شود، چربی به حالت كف كردگی روی آن می ایستد، ولی اصل معنی «زبد» همان كف است.

[8] . «احتمل» از ماده ی «حمل» به معنی به دوش گرفتن است.

[9] . «فسالت» در قرآن یعنی سیلان پیدا كرد، نه سیل كه حتما باید آب زیاد باشد تا به آن سیل بگوییم.

[10] . منشأ [این آگاهی ] چه بوده؟ عجالتا به ما مربوط نیست.

[11] . بقره/30.

[12] . بقره/31 و 32.

[13] . دوباره «هم» كه ضمیر عاقل هست آورده می شود (نام آنها را، آن كسان را) . از اینجا استفاده كرده اند كه آن اسماء الهی یك حقایق واقعی بوده است، تنها لفظ و اسم و نام و نشان و از این حرفها نیست.

[14] . بقره/33.

[15] . بقره/34.

[16] . ملك/1 و 2.

[17] . بقره/156- 158.

[18] . ممكن است اینجا مقصود كسری در بدن باشد، یعنی زخمی، جراحتی.

[19] . ممكن است مقصود همین میوه های معمولی باشد كه باز جزء اموال می شود، ولی معمولا گفته اند ثمرات یعنی ثمرات قلوب، میوه های دل، یعنی فرزندان (مصیبت فرزندان) .

[20] . انبیاء/35.

[21] . بقره/216.

[22] . یونس/61.

[23] . بقره/255: [او را چرت و خواب فرا نگیرد] .

[24] . طه/7: [همانا او بر نهان و مخفی ترین امور آگاه است ] .

[25] . اعراف/14.

[26] . حجر/39.

[27] . حجر/39 و 40.

[28] . نحل/100.

[29] . ابراهیم/22.

[30] . اسراء/64.

[31] . شیخ در منتها درجه ی زهد زندگی می كرده و واقعا این مرد از عجایب روزگار بوده است. اولا در همان رشته ی خودش- كه فقه و اصول است- یك محقق فوق العاده ای است، یعنی نظیر بوعلی سینا در عصر و زمان خودش كه در طب و فلسفه نسبت به دیگران برتری داشته است، او هم نسبت به عصر خودش همین طور است. در منتهای پاكی و زهد و تقوا هم زندگی كرده، كه وقتی مرده است تمام هستی و زندگی و دارایی او را كه سنجیده اند، هفده تومان بیشتر نشد. زندگی او تاریخچه های عجیبی دارد و بسیار مرد عاقل فهمیده ی باهوشی بوده است. شیخ هرگز در وجوهات تصرف نمی كرده است. دخترش می رفت مكتب- پسر نداشت، دو تا دختر داشت، این «سبط» ها از اولاد او هستند- خیلی گریه كرد و گفت: در مكتب هر جا می روم، بچه های دیگران وضع بهتری دارند و من غذا و لباسهایم خوب نیست و از این حرفها. شیخ خیلی متأثر شد. زنش گفت: آخر این همه سختی دادن كه درست نیست، چرا این قدر به ما سختی می دهی؟ شیخ گریه كرد و گفت: و اللّه من دلم می سوزد، نمی خواهم این طور باشد، ولی می دانی این وجوهات چیست؟ (زنش داشت رخت می شست، عمامه ی شیخ را می شست) مثل این وجوهات برای ما كه می خوریم، مثل آبهای این تشت است، یك آدم اگر خیلی تشنه باشد و از تشنگی بخواهد بمیرد، اگر بخواهد برای رفع تشنگی از این آبها بخورد چقدر می خورد؟ همین قدر می خورد كه نمیرد. ما از خودمان كه چیزی

[32] . «استجابت» اجابت خیلی سریع را می گویند.

[33] . بلد/10.

[34] . دهر/3.

[35] . شمس/8.

[36] . بحار الانوار، ج /63ص 206.

[37] . اعراف/12.

[38] . كهف/50.

[39] . نهج البلاغه، خطبه ی 1: [بعضی در حال سجودند، ركوع نمی كنند و برخی در ركوع اند، بر پا نمی ایستند] .

[40] . اعراف/27.

[41] . ناس/1- 6.

[42] . انعام/59.

[43] . نهج البلاغه، خطبه ی 126.

[44] . جن/26 و 27.

[45] . سجده/7.

[46] . بقره/30.