ولی من اینجا یك سؤالی می كنم و آن سؤال این است: آیا می شود ماشینی اختراع بشود كه علاوه بر اینكه این كار را می كند، ابتكار هم داشته باشد، به طوری كه اشتباهات گوینده را هم اصلاح كند؟ مثلا شما می خواستید بگویید «من نان می خواهم» ولی در مقابل ماشین گفتید «من آب می خواهم» ، او بفهمد كه شما اشتباه كرده اید و «نان می خواهم» برای شما ترجمه كند، یعنی ماشین از خودش ابتكار به خرج بدهد، خلاقیت به خرج بدهد، برسد به یك جایی كه مردد بشود كه آیا باید «آب می خواهم» ترجمه كند یا «نان می خواهم» ، بگوید از طرفی گوینده گفته است كه «من آب می خواهم» اما این نان می خواهد، خودش هم اشتباه كرده است، آیا آن جوری كه گفته ترجمه كنم یا آن جوری كه درست در می آید ترجمه كنم؟ نه، دیگر این كار ماشین نیست، ابتكار كار ماشین نیست، انتخاب كار ماشین نیست. انتخاب از میان چند چیز - یعنی از میان چند چیز متساوی یكی را انتخاب كند، آن كه او را به هدف می رساند انتخاب كند- كار ماشین نیست، چون انتخاب كردن با آینده ارتباط دارد یعنی حساب می كند برای آینده چه مناسبتر است، از میان چند چیزی كه الآن حاضر است یكی را برای آینده انتخاب می كند، این با ساختمان ماشینی- هر اندازه كه این ساختمان ماشینی مكمّل باشد- جور در نمی آید. [اینكه ] ماشین خودش را با محیط منطبق كند، یعنی مثلا شما یك جمله ای را می خواهید با ماشین بزنید، اتفاقا كسی وارد می شود، شما مجبورید كه حرف را جوری بزنید كه اسباب سوء تفاهم برای او نشود، ماشین خودش را با این محیط منطبق كند، شما یك جوری می زنید ولی او آن طور برای آن آدم ترجمه كند كه متناسب با حیات این ماشین و صاحبش باشد، خودش را تغییر بدهد، خودش در خودش، در كار خودش، در وضع خودش تغییرات ایجاد كند، اگر خرابی و نقصی در او واقع شد، خودش از نو خودش را بسازد، [این خرابی و نقص را] احساس كند، به مقدار لازم هم كه ساخت بعد دیگر از ساختن آن دست بردارد، [چنین چیزی ممكن نیست ] .

آنچه كه در مورد ذی حیاتها گفته اند این جور چیزهاست، یعنی در طرز كار ذی حیاتها این جور امور است: انتخاب وجود دارد، قدرت تغییر دادن در خود و در مسیر به تناسب عوامل خارجی و امور اتفاقی وجود دارد، یك امری اتفاقا پیش می آید، او طرز كار خودش را عوض می كند. من در جلسه ی گذشته مثال زدم به این كه می گویند مرغ اگر مدتی احتیاج به جنگ با خروس پیدا كند، كم كم آن سیخك پشت پایش پیدا می شود، بعد دیدم كه این [انطباق با محیط] خیلی زیاد است، در علم امروز خیلی چیزها پیدا شده كه اینها در مقابلش چیزی نیست. می گویند بعضی حیوانات هستند كه قدرت عضوسازی آنها فوق العاده است. در هر جانداری قدرت ساختمان در یك حد محدود هست. مثلا در ما اگر زخمی پیدا بشود، اگر پوست جراحت بردارد، بعد ترمیم می شود، به اندازه ی لازم هم كه ترمیم شد، دستگاه از كار خودش دست بر می دارد.

ولی اگر دست انسان بریده شود، این قدرت كه دستی از نو بسازد نیست. اما می گویند بعضی حیوانات مثل خرچنگ این جور هستند كه حتی اگر پایش را ببرید خودش دو مرتبه از نو یك پای جدید برای خودش می سازد، آن قدر هم می سازد و مشغول ساختمان است كه احتیاج ایجاب كند یعنی برای آینده اش لازم دارد، همین قدر كه احتیاج رفع شد، دست از كار خودش برمی دارد.