گذشته از اینكه اشیاء در اصل هستی خود از غیب مدد می گیرند، به عبارت دیگر سراسر طبیعت مدد غیبی است، در زندگی بشر یك سلسله مددهای غیبی خاصّی هم وجود دارد. یعنی چه؟ مگر مددهای عمومی و خصوصی در كار است؟ بلی. لازم است قبلاً اصطلاحی از قرآن ذكر كنم و سپس به توضیح مطلب بپردازم.

قرآن، خداوند را هم با صفت «رحمان» و هم با صفت «رحیم» یاد می كند.

«بسم اللّه» كه خود آیه ای از قرآن است هم مشتمل بر رحمان است، هم مشتمل بر رحیم. رحمان و رحیم دو مشتق از «رحمت» می باشند با این تفاوت كه «رحمت رحمانی» عبارت است از رحمت عمومی كه شامل همه ی موجودات است- وجود هر موجودی برای آن موجود رحمت است، وسائلی كه برای ابقاء و ادامه ی وجود او آفریده شده است رحمت است- امّا «رحمت رحیمیّه» عبارت است از الطاف و دستگیریهای خاصّی كه یك موجود مكلّف در اثر حسن انجام وظیفه مستحقّ آن می گردد؛ لطف خاصّی است كه طبق قانون خاص، نه قانون عامّ طبیعت، شامل حال می گردد.

پیامبران آمده اند كه ما را به این گونه مددهای غیبی مؤمن نمایند. اگر چنین ایمانی در ما پیدا شود ما عملاً با خداوند وارد معامله و بده و بستان می شویم، احساس می كنیم كه نیكی كردیم و خداوند به ما پاداش نیك داد، ما را حفظ و نگهداری كرد؛ بر عكس، بدی كردیم و كیفر دیدیم. به هر حال بشر در زندگی خاصّ خود، اعمّ از زندگی فردی یا اجتماعی، احیاناً مشمول لطفها و رحمتهای خاصّی می شود كه او را دستگیری می كند و از سقوط نجات می دهد. خداوند درباره ی رسول اكرم می فرماید:

ما در نمازهای پنج گانه می گوییم: إِیّاكَ نَعْبُدُ وَ إِیّاكَ نَسْتَعِینُ» [2](خدایا! تنها تو را می پرستیم و تنها از تو كمك می خواهیم) . این خود نوعی استمداد از غیب است.

---