طریق اوّل، مطالعه ی بسیار عمیق سیره ی اولیاء دین، مخصوصاً شخص رسول اكرم و امیر المؤمنین است. اگر انسان روش آنها را مطالعه كند متوجّه می شود كه چقدر بر اصول دقیق رهبری منطبق است. نتایج شگرفی كه از رهبری خود در دنیا گرفته اند، سابقه ندارد. این موفّقیت به جهت آن بود كه كلید رمز را در دست داشتند. از جانب خدای انسان آمده بودند و خدای انسان كلید رمز انسان را در دست دارد.

از میان سیره های مختلف رسول خدا، سیره ی آن حضرت در لشكركشی و سیاست، در تبلیغ اسلام، در رفتار با دشمنان، با مشركین، با اهل كتاب و در خانواده، باید دقیقاً مطالعه شود كه هر كدام از آنها یك كتاب درس به ما می آموزند. سیره ی عملی پیغمبر اكرم در رهبری و دستورهایی كه در این زمینه می دهد خیلی عجیب است. به قدری روان شناس است و به قدری متوجّه راه و رسم انسانهاست كه حدّی بر آن متصوّر نیست؛ متد انسان اداره كردن را می داند. معاذ بن جبل را برای تبلیغ، هدایت و رهبری و راهنمایی به یمن فرستاد؛ چند جمله دارد كه برای همه ی ما دستور العمل است در حالی كه اكثر بر خلاف رفتار می كنیم. می فرماید: «یَسِّرْ وَ لا تُعَسِّرْ، بَشِّرْ وَ لا تُنَفِّرْ، وَ صَلِّ بِهِمْ صَلوةَ اَضْعَفِهِمْ. » [1]یعنی تو كه اكنون به منظور تبلیغ اسلام و دعوت مردم به اسلام و ترغیب و تشویق آنها به سوی اسلام به سراغ مردم می روی، بر آنها آسان بگیر، سخت نگیر، با سختگیری نمی توان كسی را رهبری كرد؛ دیگر اینكه به مردم بشارت بده، مزایای دنیوی و اخروی اسلام را برای مردم بگو، نویدهای اسلام را بر مردم عرضه كن، تمایل آنها را برانگیز، ترغیب شان كن، از راه تخویف و ایجاد هراس وارد مشو، كاری نكن كه مردم احساس تنفّر كنند؛ هنگام نماز با این مردم تازه مسلمان كه هنوز ذائقه شان لذّت عبادت را نچشیده است و بعلاوه همه نوع افراد در میان مأمومین هست، بعضی پیرند، علیل اند، ناتوان اند، تو رعایت حال اضعف را معمول بدار، یعنی حساب كن در میان آنها از همه ناتوان تر كیست، وقتی كه ركوع می كنی چهل تا «سبحان ربّی العظیم و بحمده» نگو، تو نماز خود را با او تطبیق بده، كسی را در نماز خواندن ناراحت نكن.

---