شرایط رهبری از حسّ تشخیص، قاطعیّت، عدم تردید و دودلی، شهامت، اقدام و بیم نداشتن از عواقب احتمالی، پیش بینی و دوراندیشی، ظرفیّت تحمّل انتقادات، شناخت افراد و تواناییهای آنان و تفویض اختیارات درخور تواناییها، نرمی در مسائل فردی و صلابت در مسائل اصولی، شخصیّت دادن به پیروان و به حساب آوردن آنان و پرورش استعدادهای عقلی و عاطفی و عملی آنها، پرهیز از استبداد و از میل به اطاعت كوركورانه، تواضع و فروتنی، سادگی و درویشی، وقار و متانت، علاقه ی شدید به سازمان و تشكیلات برای شكل دادن و انتظام دادن به نیروهای انسانی، همه را در حدّ كمال داشت، می گفت:

«اگر سه نفر با هم مسافرت می كنید، یك نفرتان را به عنوان رئیس و فرمانده انتخاب كنید. » در دستگاه خود در مدینه تشكیلات خاص ترتیب داد، از آن جمله جمعی دبیر به وجود آورد و هر دسته ای كار مخصوصی داشتند: برخی كتّاب وحی بودند و قرآن را می نوشتند، برخی متصدّی نامه های خصوصی بودند، برخی عقود و معاملات مردم را ثبت می كردند، برخی دفاتر صدقات و مالیات را می نوشتند، برخی مسئول عهدنامه ها و پیمان نامه ها بودند. در كتب تواریخ از قبیل تاریخ یعقوبی و التّنبیه و الاشراف مسعودی و معجم البلدان بلاذری و طبقات ابن سعد، همه ی اینها ضبط شده است.