مسلمین در هر عصری متناسب با امكانات فكری و عملی خود تحت تأثیر شوق و عشقی كه به كتاب آسمانی خود داشتند درباره ی قرآن كار كرده اند، از قبیل یاد گرفتن و به خاطر سپردن، قرائت نزد استادان قرائت و تجوید، تفسیر معانی، توضیح و شرح لغات قرآن در كتب لغت مخصوص این كار، بر شمردن آیات و كلمات و حتّی حروفی كه در مجموع قرآن به كار رفته است، تدقیق در معانی آن و استفاده از آن در مسائل حقوقی، اخلاقی، اجتماعی، فلسفی، عرفانی، علمی و زینت دادن گفته ها و نوشته های خود به آیات قرآن، كتیبه های بسیار عالی یا گچ بریها و كاشی كاریها، نوشتن آن با خطوط بسیار زیبا، تذهیب آن، آموختن آن به فرزندان خود قبل از هر آموزش دیگر، تدوین نحو و صرف زبان عربی به خاطر قرآن، ابداع و ابتكار علم معانی و بیان و بدیع، جمع آوری لغات زبان عربی و امثال اینها.

عشق و علاقه ی مسلمین به قرآن منشأ و مبدأ یك سلسله علوم ادبی و عقلی شد كه اگر قرآن نمی بود این علوم به وجود نمی آمد.