در نظام هستی، یكی از جلوه های رحمت الهی، نمود تطهیر است. دستگاه آفرینش دارای خصیصه ی شستشو و تطهیر است. اینكه دریاها و گیاهان، گاز انیدریدكربنیك هوا را می گیرند و جوّ را تصفیه می كنند یكی از مظاهر تطهیر است. اگر هوایی كه به وسیله ی تنفس موجودات زنده و احتراق مواد سوختی آلوده شده است به وسیله ی پالایشگاه گیاه و دریا پاك نمی شد، جوّ زمین در مدت كوتاهی صلاحیت زیستن را از دست می داد؛ زیرا تنفس در آن غیر ممكن می گشت. تجزیه ی لاشه های حیواناتی كه می میرند، و همچنین تجزیه ی زوائدی كه از موجودات زنده دفع می گردد یك نمونه ی دیگر از پالایش و تطهیر آفرینش است.

همین گونه كه در مادیات و قوانین عالم طبیعت، مظاهری از تطهیر و تصفیه وجود دارد، در معنویات هم مصادیقی از برای تطهیر و شستشو یافت می شود. مغفرت و محو عوارض سوء گناه از این قبیل است. «مغفرت» عبارت است از شستشو دادن دلها و روانها- تا حدی كه قابل شستشو باشند- از عوارض و آثار گناهان.

البته بعضی از دلها قابلیت خود را از برای پاكیزه شدن آنچنان از دست می دهند كه دیگر با هیچ آبی تطهیر نمی پذیرند. آنها گویی تبدیل به عین نجاست شده اند. كفر و شرك نسبت به خدا وقتی كه در دل استقرار پیدا كند، دل را از قابلیت تطهیر خارج می سازد. استقرار كفر در دل، در لسان قرآن كریم «مهر زده شدن دل» و «طبع و ختم الهی» نامیده شده است.