در تفسیر مجمع البیان راجع به معنی «و لذكر اللّه اكبر» احتمالاتی ذكر می كند كه اهم آنها سه احتمال است:

1. و لذكر اللّه ایاكم برحمته اكبر من ذكركم ایاه بطاعته. عن ابن عباس و سلمان و ابن مسعود و مجاهد. پس اشاره است به اینكه خدا به شما نعمت و رحمت داده و شما هم طاعت كنید.

2. ذكر العبد لربه اكبر مما سواه و افضل من جمیع اعماله. عن سلمان- فی روایة اخری- و ابن زید و قتاده و روی ذلك عن ابی الدرداء.

3. ذكر اللّه العبد فی الصلوة اكبر من الصلوة. عن ابی مالك بنا بر معنی اول مقصود این است كه نماز از طرف شماست و یاد كردن شماست خدا را ولی اینكه شما در یاد خدا بوده و هستید، در علم او هستید، به نحوی از انحاء در آنجا وجود دارید بزرگتر و بالاتر است: حكما می گویند تحریك غایة الغایات جهان را از قبیل تحریك المعشوق للعاشق است.

ولی در معنی دوم فقط منظور این است كه ذكر اللّه چون عمل قلب است و توجه مستقیم به حق است از هر عملی افضل و بالاتر است، زیرا روح هر عمل قربی است. و بنا بر معنی سوم نظر به خود نماز است كه یاد خدا در نماز از خود نماز بالاتر است، زیرا به منزله ی روح نماز است. بنا بر این معنی، معنی آیه نزدیك است به معنی حدیث: «نیة المؤمن خیر من عمله» و معلوم است كه مقصود این نیست كه اگر امر دایر شد میان نماز و ذكر كدام مقدم است. ایندو دو امر توأم می باشند، مثل روح و بدن. آنجا كه سخن از افضلیت به میان می آید، حال تفكیك منظور نیست.

در مجمع ضمناً مطالبی نقل می كند كه معلوم می شود عده ای بوده اند (از صوفیه) كه مقصود از ذكر را ورد دانسته اند و نتیجه گرفته اند كه ورد خواندن ما از هر عمل دیگر افضل است. می نویسد:

و روی عن ثابت البنانی قال: ان رجلاً اعتق اربع رقاب فقال رجل آخر: سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الاّ اللّه و اللّه اكبر. ثم دخل المسجد فأتی حبیب بن اوفی السلمی و اصحابه فقال: ما تقولون فی رجل اعتق اربع رقاب و انی اقول: سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الاّ اللّه و اللّه اكبر، فأیهما افضل؟ فنظروا هنیهة فقالوا: ما نعلم شیئاً افضل من ذكر اللّه.

این گونه تفسیر سبب گمراهی مردم است.

ایضاً مجمع: و عن معاذ بن جبل قال: ما من عمل آدمی عمل انجی له من عذاب اللّه من ذكر اللّه عزوجل. و قیل: و لا الجهاد فی سبیل اللّه؟ قال: و لا الجهاد.

معلوم است كه مقصود معاذ این نبوده كه ورد خواندن افضل است، مقصود همان یاد خداست كه در هر عملی جنبه ی افضل عمل است.

و نیز معاذ:

قال: سألت رسول اللّه صلی الله علیه و آله: ای الاعمال احب الی اللّه؟ قال: ان تموت و لسانك رطب من ذكر اللّه عزوجل. و قال: یا معاذ، ان السابقین الذین یسهرون بذكر اللّه عزوجل، و من احب ان یرتع فی ریاض الجنة فلیكثر ذكر اللّه عزوجل.