در مجله یغما، شماره 292 (دی ماه 51) مقاله محمد علی
اسلامی، صفحه 595، نقل به اختصار از كتیبه شوش ترجمه نرمان
شارب، نشریه دانشگاه پهلوی، درباره كاخ شوش كه به وسیله
داریوش بنا شد چنین كتیبه را نقل می كند (این مقاله نقل به اختصار
كرده است، به اصل مراجعه شود) :
جلد سوم . ج3، ص: 322
و زمینی كه كنده شد و شفته ای كه انباشته و خشتی كه مالیده
شد، قوم بابلی كرد. . . الوار كاج از لبنان بر دوش قوم آشور تا
بابل آورده شد و از آنجا بر دوش كاریها (قومی در جنوب
آسیای صغیر) و یونانی ها تا شوش. . . و چوب یكار از گندار و
كرمان آورده شد، و طلا از سارد و بلخ، و لاجورد و عقیق و
شنگرف از سغد، و فیروزه از خوارزم، و نقره و آبنوس از مصر،
و عاج از حبشه و رخج، و ستونهای سنگی از خوزستان، و
زیورهایی كه می بایست دیوارها را بیاراید از یونان. . . و
سنگتراشان این بنا یونانی و ساردی بودند، و زرگرها مادی و
مصری، و نجارها ساردی و مصری، و آجرپزها بابلی، و
تزیین كنندگان دیوار مادی و مصری. . .
از امثال اینها پیداست كه در تمدن ایرانی آنچه بوده زور بوده
است، علم و هنر و صنعت به زور و تحمیل بر اقوام دیگر در خدمت
ایرانیان قرار می گرفته است.