این كتاب تألیف دكتر علی شریعتی است. در سفری كه در 26- 30 آذر ماه 51 به مشهد رفتم نسخه ای از آن را انتشارات طوس به من داد و در بین راه و تهران خواندم. آنچه دستگیرم شد از هدف این جزوه كه در زیر لفافه بیان شده است و به تعبیر خود جزوه، نویسنده خواسته است «تمام عقده ها و عقیده های خود را در این جزوه بگوید» این است:

1. این جزوه نوعی توجیه تاریخ است براساس مادی ماركسیستی، نوعی روضه ماركسیستی است برای امام حسین كه تازگی دارد: آغاز تاریخ بشر اشتراكیت و برابری است، سپس نابرابری و حق و باطل یعنی مالكیت آغاز می گردد و از اینجا جامعه بشر دو بخش می شود، آنچنانكه دجله و فرات از یك سرچشمه می جوشند و سپس دو بخش می گردند و از یكدیگر جدا می شوند. دوبخش انسان یعنی دو طبقه: طبقه برخوردار و استثمارگر و طبقه محروم و استثمار شده. طبقه حاكم و برخوردار و استثمارگر سه چهره دارد: سیاست، اقتصاد، مذهب یا صاحبان زر و صاحبان زور و صاحبان تزویر كه كار اولی برده ساختن و كار دومی غارت كردن و كار سومی فریب دادن است. قصر و دكان و معبد سه شعبه یك بنگاهند، تیغ و طلا و تسبیح یك كار می كنند.

نظام حاكم بر تاریخ همواره همین بوده است و آنچه غیر از این بوده نهضتهایی بوده محكوم، قیامها و انقلابهایی بوده دلسوزانه و مذبوحانه. و چون زیربنا فاسد بوده، از همه آن نهضتها كه به وسیله ابراهیم ها و موسی ها و عیسی ها و محمدها و علی ها و حسین ها صورت گرفته نتیجه معكوس گرفته شده است، آنچه بنا بوده قاتق نان بشر بشود بلای جانش شده و زنجیر دیگر بر دست وپایش. آزادی سبطی بی دوام بوده (ص 22) ، نوای امام حسین خاموش اما بانگ گوساله های سامری همیشه بلند است (ص 24) ، سرنوشت محتوم همه وارثان آدم اسارت و گرفتاری است (ص 28) ؛ وراثت آزادی و عدالت و بیداری، نهضت محكوم تاریخ است و وراثت بردگی و بیداد و مذهب خواب، نظام حاكم بر تاریخ (ص 39) ؛ امام حسین مظهر شكست آدم است (ص 47) .

در این جزوه سرزمین بین النهرین سمبل تمام زمین و تاریخش نمایشگر تاریخ تمام زمین است. دو نهر دجله و فرات سمبل دو جناح متضاد بشری است كه از هم جدا شده و در نزدیكی بغداد به طور دروغین به هم می پیوندند آنچنانكه در دوره خلافت اسلامی این وحدت دروغین پیدا شد (صفحات 9، 29، 39) و بار دیگر به شكل فجیعتری جنایت برقرار می شود. همه جنایتكاران جهان در هریك از سه چهره در چهره های سه گانه خلافت اسلامی ظهور و حلول می كنند و بدبختی ای آغاز می شود كه در جهان سابقه ندارد (صفحات 15، 27، 28، 35) . آنچه بدان همه دارند این تنها دارد.

سرنوشت دجله و فرات این است كه در نهایت به دریا بریزند وآرامش یابند. سرنوشت بشریت و پایان تاریخ بشر نیز اشتراكیت و سوسیالیسم است و تنها در آن وقت است كه بشر از بلای مالكیت و نظام طبقاتی نجات می یابد و زیربنا خراب می شود و زیربنای واقعی عدل و داد واقعی درست می شود.

تلاشهای انقلابیون تاریخ با زیربنای طبقاتی، دلسوزانه ولی مذبوحانه و بی نتیجه بوده است. فقط با محو طبقات است كه جامعه به سعادت واقعی خویش نایل می گردد (ص 9) ، الا بالاشتراكیة تطمئن القلوب.

امام حسین به سوی مرگ می شتابد تنها و بی امید (ص 23) . او مظهر شكست آدم است و تعصبی بی حاصل به خرج می دهد (ص 47) .

در این جزوه به طور كلی كلمه آدم یا انسان سمبل انسان سوسیالیست است و توحید جهان توجیه توحید و وحدت جامعه، كما اینكه شرك اعتقادی سایه ای است از شرك و ثنویت حیات. با این بیان بار دیگر جنبه ماركسیستی جزوه روشن می شود كه وجدان هركس را مولود و انعكاسی از وضع اجتماعی او می دانند و می تواند مبین نظر دوركهایم باشد نه نظر كارل ماركس.

آنچه در این جزوه به چشم نمی خورد، شخصیت امام حسین و آثار نهضت اوست. مبنای جزوه بر این است كه در جامعه طبقاتی همه تلاشها بی حاصل است، انقلابیون تاریخ وارث آدم یعنی انسان اشتراكی می باشند و قیامشان برای حق بوده و حق یعنی عدالت، برابری، یعنی اشتراكیت.

امام حسینِ این جزوه همان امام حسین مظلوم و محكوم روضه خوانهاست كه هیچ نقشی در تاریخ ندارد، با این تفاوت كه امام حسین روضه خوانها لااقل سفره گریه ای برای توشه آخرت پهن كرد و امام حسین این جزوه، به وسیله روضه ها و گریه ها، ابزاری است در دست جناح حاكم برای بهره كشی طبقه محكوم.

در این جزوه معبد همیشه در كنار قصر و دكان است و روحانیهمواره در كنار حاكم و سرمایه دار و البته آنچه در كنار است معبد است نه خصوص كلیسا و یا دیر و صومعه و یا كنشت و یا بتخانه، كه شامل مسجد هم می شود. طبعاً تكلیف روحانی هم روشن است.