این بحث را از قرآن شروع می كنیم. آیات مربوط بدین موضوع در دو سوره از قرآن آمده است، یكی سوره ی نور و دیگر سوره ی احزاب. ما تفسیر آیات را بیان می كنیم و سپس به مسائل فقهی و بحث روایات و نقل فتوای فقها می پردازیم. در سوره ی نور آیه ای كه مربوط به مطلب است آیه ی 31 می باشد. چند آیه ی قبل از آن آیه متعرض وظیفه ی اذن گرفتن برای ورود در منازل است و در حكم مقدمه ی این آیه می باشد. تفسیر آیات را از آنجا شروع می كنیم:

یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیُوتاً غَیْرَ بُیُوتِكُمْ حَتّی تَسْتَأْنِسُوا وَ تُسَلِّمُوا عَلی أَهْلِها ذلِكُمْ خَیْرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (27) `فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فِیها أَحَداً فَلا تَدْخُلُوها حَتّی یُؤْذَنَ لَكُمْ وَ إِنْ قِیلَ لَكُمُ اِرْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْكی لَكُمْ وَ اَللّهُ بِما تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ (28) `لَیْسَ عَلَیْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَدْخُلُوا بُیُوتاً غَیْرَ مَسْكُونَةٍ فِیها مَتاعٌ لَكُمْ وَ اَللّهُ یَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما تَكْتُمُونَ (29) `قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكی لَهُمْ إِنَّ اَللّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ (30) `وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ

مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 466

أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَكَتْ أَیْمانُهُنَّ أَوِ اَلتّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی اَلْإِرْبَةِ مِنَ اَلرِّجالِ أَوِ اَلطِّفْلِ اَلَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی عَوْراتِ اَلنِّساءِ، وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَی اَللّهِ جَمِیعاً أَیُّهَا اَلْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (31) . .

ای كسانی كه ایمان آوردید! به خانه ی دیگران داخل نشوید مگر آنكه قبلاً آنان را آگاه سازید. و بر اهل خانه سلام كنید. این برای شما بهتر است. باشد كه پند گیرید.

اگر كسی را در خانه نیافتید داخل نشوید تا به شما اجازه داده شود. اگر گفته شد بازگردید، بازگردید كه پاكیزه تر است برای شما. خدا بدانچه انجام می دهید داناست.

باكی نیست كه در خانه هایی كه محل سكنا نیست و نفعی در آنجا دارید (بدون اجازه) داخل شوید. خدا آنچه را آشكار می كنید و آنچه را نهان می دارید آگاه است.

به مردان مؤمن بگو دیدگان فرو خوابانند و دامنها حفظ كنند. این برای شما پاكیزه تر است. خدا بدانچه می كنید آگاه است.

به زنان مؤمنه بگو دیدگان خویش فرو خوابانند و دامنهای خویش حفظ كنند و زیور خویش آشكار نكنند مگر آنچه پیداست، سرپوشهای خویش بر گریبانها بزنند، زیور خویش آشكار نكنند مگر برای شوهران یا پدران یا پدرشوهران یا پسران یا پسرشوهران یا برادران یا برادرزادگان یا خواهرزادگان یا زنان یا مملوكانشان یا مردان طفیلی كه حاجت به زن ندارند یا كودكانی كه از راز زنان آگاه نیستند (یا بر كامجویی از زنان توانا نیستند) و پای به زمین نكوبند كه زیورهای مخفی شان دانسته شود. ای گروه مؤمنان! همگی به سوی خداوند توبه برید، باشد كه رستگار شوید.

مفاد آیه ی اول و دوم این است كه مؤمنین نباید سرزده و بدون اجازه به خانه ی كسی داخل شوند. در آیه ی سوم مكانهای عمومی و جاهایی كه برای سكونت نیست از این دستور استثنا می گردد. سپس دو آیه ی دیگر مربوط به وظایف زن و مرد است در معاشرت با یكدیگر كه شامل چند قسمت است:

1. هر مسلمان، چه مرد و چه زن، باید از چشم چرانی و نظربازی اجتناب كند.

2. مسلمان، خواه مرد یا زن، باید پاكدامن باشد و عورت خود را از دیگران

مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 467

بپوشد.

3. زنان باید پوشش داشته باشند و آرایش و زیور خود را بر دیگران آشكار نسازند و درصدد تحریك و جلب توجه مردان برنیایند.

4. دو استثنا برای لزوم پوشش زن ذكر شده كه یكی با جمله ی «وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها» بیان شده است و نسبت به عموم مردان است و دیگری با جمله ی «وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ لِبُعُولَتِهِنَّ الخ» ذكر شده و نداشتن پوشش را برای زن نسبت به عده ی خاصی تجویز می كند.

ما به ترتیب در مفاد این آیات بحث می كنیم.

مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 468