منطق اسلام یك منطق معتدل است. بعد از این هم جامعه اسلامی و جمهوری اسلامی بدون شركت زنها قابل دوام نیست. در پیش نویس قانون اساسی برای زنها موقع بسیار بجا و مناسبی پیش بینی شده است. در آنجا عناوین اولیه با عناوین ثانویه اشتباه نشده است. من هنوز آن پیش نویس را ندیده ام كه بخواهم از روی دیده خودم اظهار نظر كنم. هنوز فرصت نكرده ام ببینم ولی اجمالا می دانم كه چنین است.

من در پاریس وقتی كه در جلسه خلوتی در خدمت امام بودم و صحبت می كردم، داشتم مسائلی را كه امروز مطرح است و بالخصوص برای فرنگیها نسبت به حكومت آینده مطرح است یك یك بیان می كردم؛ تا یكی دو تایش را گفتم، فرمودند: مسئله زن. دیدم خود ایشان بیش از این كه من توجه داشته باشم، به این مسئله توجه دارند. در كمال صراحت در مصاحبه هایشان كه در روزنامه ها هم چاپ شد، همان وقت اظهار نظر كردند كه «زنها حق رأی دادن و حق رأی گرفتن دارند» كه یك دفعه در یك مصاحبه كه خبرنگاران اطلاعات و كیهان هر دو رفته بودند پاریس و با ایشان مصاحبه كرده بودند، این قسمت افتاده بود. بعد، از آنجا به خود من تلفن شد كه این قسمت را حتما در آنجا بگنجانید. منتها چون گفتند به اطلاعات بگو، من به اطلاعات گفتم و در اطلاعات چاپ شد ولی در كیهان چون از آنجا غفلت شد كه به من گفته شود، این قسمت چاپ نشد. این كه این قسمت در اطلاعات بود، به خاطر این بود كه خود آقا پیغام دادند كه حتما این قسمت باید چاپ شود. ولی این را هم توجه داشته باشید كه اینها به معنی اختلاط نیست. وارد شدن زن در اجتماع به معنی این كه اجتماع محیط شهوترانی بشود نیست و نخواهد بود. این به معنی این است كه زن و مرد دو انسان اند و در انسانیت متساوی و متشابه؛ یعنی در آنچه كه به انسانیت انسان مربوط می شود برابر و همانند یكدیگرند ولی در عین حال مرد انسان مذكر است و زن انسان مؤنث. در خود طبیعت، میان مرد و زن تفاوتهایی هست. زن چیزهایی از احساسات، عواطف، طرز تفكر، طرز برداشت ها، تواناییها و استعدادهای بدنی دارد كه مرد ندارد و مرد خصوصیاتی دارد كه زن ندارد. در عین حال كه در انسانیت با یكدیگر متشابه و متساوی هستند، این جهت را هم نباید فراموش كنیم كه در متن خلقت و فطرت، مدار زن و مدار مرد تفاوتهایی دارند. ما نباید تحت تأثیر فرنگیها اختلافات و تفاوتهایی را كه میان زن و مرد هست - كه دست خلقت و دست خدا گذاشته است برای این كه ایندو مكمّل یكدیگر باشند- نادیده بگیریم. اگر زنها در خلقت جسمی و خلقت روحی عینا مانند مردها بودند نقص بود و اگر مردها عینا مانند زنها بودند نیز نقص بود. ایندو طوری خلق شده اند كه مكمّل یكدیگر هستند. ما این حساب را نباید فراموش كنیم. من در كتاب نظام حقوق زن در اسلام گفته ام كه تساوی حقوق زن و مرد یك مسئله است، تشابه حقوق زن و مرد مسئله دیگر است. اینها از نظر حقوق متساوی اند ولی متشابه نیستند. تساوی توجه به كمّیت است. ارزش كمّی حقوق زن و مرد برابر با یكدیگر است، بلكه من ثابت می كنم كه ارزش كمّی حقوق زن بیشتر از مرد است و باید هم به یك دلیل خاص بیشتر باشد. ولی از نظر كیفی چطور؟ از نظر كیفی این طور نیست.

وظایف كیفی ایندو در قسمتهایی متفاوت است، حقوق اینها از نظر كیفیت از جنبه هایی متفاوت است، مجازاتهای اینها از نظر كیفی در مواردی متفاوت است.

تساوی حقوق زن و مرد و تشابه حقوق زن و مرد نباید یا یكدیگر اشتباه شود. یكی از افتخارات حقوق اسلامی این است كه حقوق زن و مرد را متساوی می داند ولی متشابه نمی داند. قانون اساسی پیش نویسی دارد كه عده ای از علما و مدرسین قم دیده اند و قرار است عده زیاد دیگری از صاحب نظران ببینند و بعد در اختیار همه مردم قرار داده شود و همه صاحب نظران در آینده روی آن اظهار نظر كنند. تصویب قانون اساسی غیر از رفراندوم است. در رفراندوم فعلا ما رژیم را تعیین می كنیم كه آیا رژیم ما جمهوری اسلامی باشد، یعنی رژیمی باشد كه شكل رژیم جمهوری است و محتوای آن اسلامی. اما این كه مواد قانون اساسی بر اساس رژیم جمهوری اسلامی چگونه باید باشد، همه صاحب نظران باید اظهار نظر كنند كه در كادر اسلامی چگونه باید نظر داد. الان ما قانون اساسی تمام شده نداریم. روی این پیش نویس همه مردم می توانند اظهار نظر كنند ولی بر طبق معیارهای اسلامی. به هر حال در قانون اساسی آینده [1] آنچه كه من فكر می كنم همین است: از ویژگیهای جمهوری اسلامی در آینده این است كه زن و مرد دارای حقوق متساوی و نه حقوق متشابه هستند. در كتاب نظام حقوق زن در اسلام فرق ایندو را با یكدیگر تا حدود زیادی توضیح داده ام. و صلّی اللّه علی محمّد و آله الطّاهرین

---