ما می خواهیم این مسئله را از نظر اسلامی بررسی كنیم كه از نظر اسلام آیا آزادی فكر و عقیده صحیح است، یعنی اسلام طرفدار آزادی فكر و عقیده است یا طرفدار آن نیست؟ اینجاست كه ما باید میان فكر و آنچه كه امروز غالبا عقیده نامیده می شود فرق بگذاریم. فرق است میان فكر و تفكر و میان عقیده. تفكر قوه ای است در انسان ناشی از عقل داشتن. انسان چون موجود عاقلی است، موجود متفكری است و قدرت دارد در مسائل تفكر كند. به واسطه تفكری كه در مسائل می كند حقایق را تا حدودی كه برایش مقدور است كشف می كند، حال هر نوع تفكری باشد: تفكر به اصطلاح استدلالی و استنتاجی و عقلی یا تفكر تجربی. خداوند تبارك و تعالی به انسان چنین نیرویی داده است، به انسان عقل داده است كه با آن فكر كند یعنی مجهولات را كشف كند. انسان، جاهل به دنیا می آید. در آن آیه ی شریفه می فرماید: خداوند شما را خلق كرد [در حالی كه چیزی نمی دانستید: ] اَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطونِ اُمَّهاتِكُمْ لاتَعْلَمونَ شَیْئاً [1]. انسان، جاهل به دنیا می آید و وظیفه دارد كه عالم شود. چگونه عالم شود؟ با فكر و درس خواندن. تفكر یعنی انسان در هر مسئله ای تا حدودی كه استعداد آن را دارد باید فكر كند و از طریق علمی آن مسئله را به دست آورد. آیا اسلام یا هر نیروی دیگری می تواند بگوید بشر حق تفكر ندارد؟ نه، این عملی است لازم و واجب و لازمه بشریت است. اسلام در مسئله تفكر نه تنها آزادی تفكر داده است بلكه یكی از واجبات و یكی از عبادتها در اسلام تفكر است.

---