مشخِّص اصلی و اساسی انقلاب اسلامی ایران این است كه یك انقلاب ایدئولوژیك است نه صرفا یك انقلاب مادی طبقاتی و یا یك انقلاب لیبرالیستی و آزادیخواهانه. ولی اینجا ممكن است سوء تعبیر شود. بعضی خیال می كنند اسلام چون دین است یك معنویت است و در كنار سایر عناصر قرار می گیرد. در بعضی از نوشته ها وقتی می خواهند انقلاب اسلامی ایران را تحلیل كنند می گویند در این انقلاب عناصر متعددی دخالت داشته، یكی از آنها عنصر مذهبی است كه طالب یك معنویت است چون در ایران معنویتی كه مردم ایران به آن علاقه مند بودند آسیب دیده و عواطف معنوی مردم جریحه دار شده بود، ولی در كنار این، شكم مردم هم گرسنه مانده بود، شكاف طبقاتی هم در میان مردم بود، بی عدالتی هم بود، اختناق هم بود، استبداد هم بود، استعمار هم بود؛ یكی از مسائل هم این بود كه با معنویتی كه این مردم به آن گرایش دارند مبارزه شده بود، آن هم تضعیف شده بود، آن هم منشأ نارضایتی شده بود و آن هم ریشه ای در هجوم و تعرض مردم داشت.