پس انقلاب علاوه بر نارضایی از وضع موجود و آرزومندی وضع مطلوب، چیز دیگری می خواهد و آن روحیه ی پرخاشگری و روحیه ی انكار و طرد و نفی است.

ناراضی بودن به تنهایی كاری نمی سازد، بلكه آن حالت هجوم، شورشگری، قیام، تعرض لازم است. مكتبها از این نظر متفاوت اند. بعضی از مكتبها به پیروان خود هرگز درس تعرض و هجوم نمی دهند، بنابراین پیروانشان ناراضی هستند اما حالت هجوم و تعرض هرگز در آنها به وجود نمی آید. ولی بعضی از مكتبها ناراضی بودن را كافی نمی دانند و تسلیم در مقابل زور و ظلم و تمكین از ظالم را بزرگترین گناه و معصیت می دانند، دستور تعرض و تهاجم می دهند. یكی از فرقها میان اسلام و مسیحیت در همین جاست. مسیحیت همیشه دم از صلح و صفا و سازش می زند. در این مكتب هرگز عنصر تعرض و تهاجم كه بذر انقلاب است وجود ندارد. ولی در اسلام عنصر تعرض و تهاجم وجود دارد. آنچه كه در اسلام در یك جا به نام جهاد و در جای دیگر به نام امر به معروف و نهی از منكر وجود دارد یعنی بذر تعرض و تهاجم در مقابل وضع نامطلوب حاكم موجود. اسلام می گوید متعرض باش، مهاجم باش، قیام كن، شورش كن و وضع نامطلوب موجود را در هم بریز تا وضع مطلوب را به وجود بیاوری، و الّا نشستن و ناراضی بودن، از آن طرف هم آه كشیدن و آرزومند بودن [كافی نیست، ] با آرزو چیزی به انسان نمی دهند. از آن طرف هم می گوید طلب و سعی و كوشش. می دانید كه مخالفان اسلام قرنها از چیزی كه نقطه ی قوّت اسلام است به عنوان یك نقطه ی ضعف یاد می كردند، می گفتند اسلام چه دینی است! دین و جهاد؟ ! دین و شمشیر؟ ! دین و تعرض! ؟ دین و جنگیدن؟ ! دین و خون؟ ! دین همیشه باید دم از صلح و سازش بزند در هر وضعی و دم از صبر و حرف نزدن و سكوت و سكون بزند در هر وضعی، و بگوید اگر به طرف راست صورتت سیلی زدند طرف چپ آن را جلو بیاور، و اگر پیراهنت را دزدیدند جبّه ات را هم خودت تقدیم كن. خیال می كردند دین این طور باید بگوید. مسلّم است كه چنین دینی هرگز نمی تواند بذر انقلاب در میان پیروان خود بپاشد. اما آن دینی كه در آن بذر نفی [1] و انكار و تعرض و هجوم [وجود دارد قادر به ایجاد انقلاب است. ]

---