علاوه بر شواهد و دلایلی كه در رساله ی
حقوق الزوجیه ذكر شده است، شواهد و
دلایل زیادتر دیگری هست كه می رساند جمله ی «
فَإِمْساكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ »
از نظر اسلام یك اصل كلی است و حقوق زوجیت باید در چهارچوب آن رعایت
شود. هرچه انسان بیشتر در اطراف و جوانب این مطلب مطالعه می كند، آن را
روشنتر می یابد و بیشتر به استحكام مقررات دین مبین اسلام پی می برد.
در
كافی جلد 5، صفحه ی 502 از امام صادق روایت می كند كه فرمود:
اِذا اَرادَ الرَّجُلُ اَنْ یَتَزَوَّجَ الْمَرْأةَ فَلْیَقُلْ: اَقْرَرْتُ بِالْمیثاقِ الَّذی اَخَذَ اللّهُ: اِمْساكٌ
بِمَعْروفٍ اَوْ تَسْریحٌ بِاِحْسانٍ. .
یعنی وقتی كه مردی می خواهد ازدواج كند بگوید اعتراف می كنم به
پیمانی كه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 293
خداوند از من گرفته است و آن اینكه زن را به شایستگی
نگهداری كنم و یا به نیكی طلاق دهم.
در آیه ی 21 از سوره ی النساء می فرماید:
وَ كَیْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضی بَعْضُكُمْ إِلی بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْكُمْ مِیثاقاً غَلِیظاً. .
یعنی چگونه مهری كه به زنان داده اید (با زور و با در مضیقه قراردادن) از
آنها می گیرید؟ و حال آنكه به یكدیگر رسیده و از یكدیگر كام گرفته اید و
زنان از شما پیمان استوار و شدیدی گرفته اند.
مفسرین شیعه و سنی اعتراف دارند كه مقصود از «پیمان استوار و شدید» همان
پیمان خداست كه خداوند با جمله ی «
فَإِمْساكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ » از مردان گرفته
است، یعنی همان پیمانی كه امام صادق علیه السلام فرمود مرد هنگام ازدواج باید بدان
اعتراف و اقرار كند كه زن را به شایستگی نگهداری كند و یا به نیكی رها نماید.
پیغمبر اكرم جمله ی معروفی دارد كه در حجّة الوداع فرمود و شیعه و سنی آن را نقل
كرده اند. پیغمبر اكرم فرمود:
اِتَّقُوا اللّهَ فِی النِّساءِ فَاِنَّكُمْ اَخَذْتُموهُنَّ بِاَمانَةِ اللّهِ وَاسْتَحْلَلْتُمْ فُروجَهُنَّ بِكَلِمَةِ
اللّهِ. . . .
یعنی ایّهاالنّاس! در مورد زنان، خدا را در نظر بگیرید و از او بترسید. شما
آنها را به عنوان امانت خدا نزد خود برده اید و عصمت آنها را با «كلمه ی خدا»
برخود حلال كرده اید.
ابن اثیر در كتاب
النهایه می نویسد:
«مقصود از «كلمه ی خدا» كه پیغمبراكرم فرمود به موجب آن عصمت زنان بر
مردان حلال می شود همان است كه با این جمله در قرآن ادا شده:
فَإِمْساكٌ
بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ. »